بررسی سازگاری لاین های امیدبخش گندم نان متحمل به خشکی آخر فصل برای مناطق معتدل با استفاده از روش تجزیه پایداری AMMI

به منظور معرفی ارقام متحمل به کم آبیاری جهت کشت در مناطق و مزارع کم آب اقلیم معتد ل ١٦ لاین و رقم گندم در کنار ٤ رقم پیشتاز ، کراس البرز ، آذر‐- ٢ و سرداری در شرایط تنش آبی آخر فصل در ٤ منطقه کرج، کرمانشاه، اصفهان و نیشابور بمدت دو سال زراعی 84-82 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ٣ تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. این آزمایش در پاییز آبیار ی گردیده و در بهار یک یا دو نوبت پس از قطع بارندگی ها آبیاری انجام گردید طور یکه از مرحله شروع سنبله دهی ببعد لاین های مورد بررسی تحت تنش رطوبتی قرار گرفتند .برای صفت عمل کرد دانه تجزیه واریانس مر کب روی مکان ها و سال های آزمایش انجام و میانگین ها با روش دا نکن مورد مقایسه قرار گرفتند. تجزیه پایداری با روش Rank و نیز روش AMMI انجام گردید. طبق نتایج تجزیه واریانس مر کب منابع تغییر سال × مکان ، ژنوتیپ و اثر متقابل سال × مکان × ژنوتیپ بسیار معنی دار شدند . از لحاظ متوسط عمل کرد دانه ژنوتیپ های مورد بررسی از شماره ١٢ با 6/285 تن در هکتار بعنوان برترین تا شماره ٤ یعنی رقم سرداری با 4/239 تن در هکتار بعنوان ضعیف ترین قرار گرفتند. رقم پیشتاز بعنوان شاهد گندم آبی دارای عمل کرد دانه برابر 5/703 تن در هکتار بود . رقم کراس البرز که برای شرایط آبیاری تکمیلی پیشنهاد گردیده است عملکرد دانه برابر 5/165 تن در هکتار نشان داد . رقم آذر -‐ ٢ که تحمل به خشکی آن در تحقیقات دیم تایید گردیده است در این آزمایش دارای عمل کرد دانه برابر 4/553 تن در هکتار بود . در یک نگاه کلی بسیاری از ژنوتیپ ها ی مورد بررسی از مجموع ١٦ ژنوتیپ دارای عملکرد دانه برتر از شاهدها بوده و از میان آن ها شماره های 12، 13، 7، 16، 4، 8، 6، 9، 10 و 18 عمل کرد دانه بالاتر از ٦ تن در هکتار داشته اند. صفت وزن هزار دانه در لاین ها ی شماره 3، 4، 7، 8، 9، 10 و 18 در شرایط تنش رطوبتی اعمال شده ، مساوی یا بالاتر از ٣٥ گرم بود. بر اساس کلیه ارزیابی ها و از جمله پایداری عملکرد ، مقاومت به بیماری ، ریزش دانه وکیفیت نانوایی لاین WS-82-9 جهت تکثیر ، معرفی و کشت در اراضی مناطق مواجه با خشکی آخر فصل و نیز مزارع کم آب در اقلیم معتدل توصیه می شود

کلیدواژه ها:

گندم نان ، تنش خشکی ، عملکرد دانه ، پایداری ، اثر متقابل ژنوتیپ × محیط