دانشگاه ایرانی در تحیر یا تکامل بررسی انتقادی سیاست های شکل گیری و توسعه دانشگاه از منظر ایده دانشگاه

دانشگاه ها همیشه بازیگر تراز اول پیشرفت معرفت بشری بوده اند. در عین حال، اهمیت نظریه پردازی در حوزه تعلیم و تربیت رسمی به صورت عام و نهاد دانشگاه به صورت خاص، با توجه به نقش آن در تکوین هویت جامعه و پیشرفت معرفتی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی آن، انکارناپذیر است. در این بین دانشگاه ها به مثابه یکی از اصلی ترین اجزای نهاد آموزش کشورها، از مهم ترین عوامل شکل دهی جهان آینده تلقی می شوند. بلکه از گذشته های دور تاکنون به صورت کم و بیش، تعلیم و تربیت همواره به عنوان بخشی از وظایف دولت ها در فلسفه های سیاسی مطرح بوده و به طور معمول بر نقش آموزش و دانشگاه در حفظ کیان جامعه و بهسازی و توسعه اجتماع تاکید شده است (علم الهدی, 1391, ص. 99-100). با این وجود موضوع دانشگاه به عنوان یک موضوع پژوهشی آن چنان که باید در خود دانشگاه موضوعیت پیدا نکرده و از ضرورت تحلیل دقیق نهاد موجود و ایده مستور دانشگاه صرف نظر شده است (مصباحیان, 1388). در این خصوص برخی معتقدند دانشگاه در ایران به عنوان یک نهاد مدرن از ابتدای تولد و ظهور خود زیست بحرانی داشته است و پیوسته هویت و کارکرد آن مورد مناقشه و بحث گروه های اجتماعی و نخبگان بوده است (ذاکر صالحی, 1394). گاهی از این نهاد توقع انتقال دانش و تربیت متخصص بوده و گاهی تولید دانش دست اول و نظریه پردازی. زمانی توقع بوده به کانون فن آوری تبدیل شود و دوره ای گرایش به تبدیل این نهاد به نهادی شبیه به سازمان تبلیغات اسلامی یا باشگاه احزاب وجود داشته. این تراکم نقش که بعضا تعارض نقش را برای دانشگاه ایرانی به دنبال داشته موجب سردرگمی هویتی و ابهام در کارکرد اصلی دانشگاه در جامعه ایران شده است (ذاکر صالحی, 1394). از این رو، بررسی انتقادی تغییرات ایده و ماموریت های نهاد دانشگاه طی دوران شکل گیری و توسعه آن در ایران که در ساله ای اخیر نیز تشدید شده، در کانون توجه این پژوهش قرار گرفته است.

کلیدواژه ها:

دانشگاه ، ماموریت های دانشگاه ، مدل های دانشگاه ، ایران