مدیریت آب مجازی راهکار مقابله با کم آبی کشورهای خشک و نیمه خشک

روند رو به رشد جمعیت روز به روز نیاز انسان بر منابع تولید از جمله آب را بیشتر می نماید که این امر مستلزم تخصیص آب بیشتر به بخش کشاورزی است. پاسخگویی به این مسئله با درک صحیح از ظرفیت های موجود و اصلاح الگوی مصرف در بخش های مختلف توسط مدیران خلاق با توجه به استراتژی کشور قابل برنامه ریزی است. اصطلاح آب مجازی حدود 10 سال است که مطرح گردیده و سؤال اصلی این است که هر کشوری را با توجه به جمعیت و شرایط آب و هوایی آن با چقدر آب می توان اداره کرد و انتخاب الگوی مناسب با در نظر گرفتن آب مصرفی محصولات مختلف چه نقشی در رفع مشکلات بحران آب دارد. بعنوان مثال کشورهایی که کمبود آب دارند چنانکه به امور دامداری بپردازند دچار مشکل می شوند. زیرا که برای تولید یک کیلو گرم گوشت حداقل 15 متر مکعب و گندم حدود 3/1 متر مکعب آب لازم دارد. بنابراین اینگونه کشورها نباید به تولید گوشت بپردازند و آن را باید از کشورهای پرآب تحت عنوان آب مجازی وارد نمایند و بهتر است آب موجودشان را برای تولید گندم و سایر محصولات با ارزش افزوده بالا مصرف نمایند. ایران با در نظر گرفتن مسائل راهبردی خود در سال 2005 حدود 32 میلیارد متر مکعب آب مجازی در قالب مواد غذایی از دیگر کشورها وارد کرده است. برخی از کشورها با وجود واردات آب مجازی بالا بلافاصله محصولات مربوط به همان آب را به سایر کشورها صادر می کنند بعنوان مثال کشور هلند قهوه را که آب مجازی یک فنجان آن 140 لیتر است از کشورهای دیگر وارد و بعد از تبدیل به نسکافه آن را صادر می نماید مثال دیگر خرید زعفران از ایران و صدور آن به دیگر کشورها پس از بسته بندی است. هلند با وجود دارا بودن آب فراوان در حدود 6 درصد از غلات مورد نیاز خود را تولید و بقیه را از کشور های دیگر تأمین می کند. در داخل یک کشور نیز می توان با یک مدیریت صحیح دولتی آب مجازی مشکلات کم آبی را تا حدی برطرف نمود. مسئله دیگری که در رابطه با آب مجازی مطرح می شود انواع آب از جمله آب سبز بیشتری دارند هزینه تولید محصولات کشاورزی آنها در صورت مدیریت درست به حداقل ممکن کاهش می یابد که در این مقاله مورد بحث و بررسی قرار خواهند گرفت.

کلیدواژه ها:

آب مجازی ، الگوی مصرف ، کمبود آب ، کشاورزی ، آب سبز