توسعه پایدار و احیای اراضی بیابانی از طریق توانمندسازی جوامع محلی

امروزه با تغییرات اقلیمی و گرم شدن کره زمین، فرایند بیابانی شدن یکی از بزرگترین معضلات کشورها می باشد. عوامل متعددی در بروز پدیده ی بیابانی شدن اراضی نقش دارد که مهمترین آنها عدم زادآوری گیاهان مرتعی به دلیل خشکسالی و همچنین چرای زود هنگام و سنگین در مراتع و بوته کنی توسط اقشار محلی می باشد. از آنجایی که جوامع محلی و روستاییان اولین بهره برداران از منابع طبیعی به صورت مستقیم می باشند، لذا آگاهی و آموزش این قشر به عنوان متولیان اصلی، در احیای منابع طبیعی و جلوگیری از پدیده بیابان زایی تاثیر مستقیم دارد. دانشمندان معتقدند که اصولا فقر مساوی بیابان زایی است و مهمترین راهکار مقابله با بیابان زایی، توسعه پایدار و توانمندی جوامع محلی است. مطالعات نشان میدهد که توسعه پایدار محقق نمی شود مگر اینکه سه جنبه محیط، جامعه و اقتصاد به صورت هماهنگ رشد داشته باشد. در این پژوهش تعداد 7 روستا در استان اصفهان،بخش بن رود، دهستان گاوخونی انتخاب شد. این روستاها در منطقه بحران زده شرق اصفهان واقع شده اند که در راستای خشک شدن رودخانه زاینده رود و عدم دسترسی به آب کافی جهت کشاورزی، به بهره برداری بیرویه از مراتع و بیابان ها پرداخته اند. در ادامه مطالعات جامعه شناسی به روش PRA ارزیابی سریع روستایی در روستاها انجام شد و پس از برگزاری جلسات آموزشی و ارتقای سطح آگاهی روستاییان، اقدام به ایجاد مشاغل جایگزین در روستاها گردید. نتایج نشان داد که اشتغال روستاییان به مشاغل کوچک خانگی و تغییر منبع درآمدی ایشان و همچنین بالا رفتن سطح آگاهی و در نتیجه مشارکت در طرح های بیابان زدایی،کمک شایانی به جلوگیری از روند بیابان زایی در محدوده مورد مطالعه نموده است.

کلیدواژه ها:

توسعه پایدار ، مشارکت ، جوامع محلی ، مطالعات ارزیابی سریع روستایی ، شهرستان اصفهان