مدیریت،طراحی، برنامه ریزی منطقه ای وشهری

فضای شهری جزئی از هویت شهری است و این هویت بوسیله انگاره های ذهنی ،فرهنگ،باورها،تجربیات ،تعلق خاطروکهنالگوهای طراح نگاشت ،وتوسط معمار اجرا می گردد.هر ساختمانی که ساخته می شود، چون ساخته می شود، در زمرهاجزاءفضای کالبدی شهری قرار می گیرد.اماسرنوشت شهردرسطوحی کلان یعنی منطقه وبرنامه ریزی منطقه ای وسپسدرفرآیندبرنامه ریزیشهری ومدیریت خلق شهررقم می خورد .تعریف منطقه و منطقه بندی:از پیچیدگی های اساسی در کشور ما بین مفهوم منطقه و ناحیه است در این میان هنوز علوم ورشته های مختلف مانند جغرافیا ، معماری ، شهرسازی ، برنامه ریزی شهری ، برنامه ریزی منطقه ای ، علوم اجتماعی ،عمران منطقه ای و اقتصاد به تعریف و مفهوم و مقیاسی واحد دست نیافته اند . تعاریف و مفاهیم منطقه و ناحیه در ارتباط بااهداف برنامه ریزی نه تنها در ایران بلکه دردیگر کشورهای جهان متفاوت به کار رفته است یک ناحیه در یک کشور ممکناست با یک منطقه در کشور دیگر برابر باشد و یا بالعکس هم استعمال می گردد. در واقع می توان گفت منطقه بخشی از یککشور است که وحدت آن ناشی از داده های آب وهوایی ، گیاهی ، ناهمواری ،اقتصادی ، سیاسی ، اداری و فرهنگی باشد.هربرتسون جغرافی دان مشهور چهار عامل :ویژگی زمین ،آب وهوا پوشش گیاهی جمیعت وتراکم را معیار تعیین منطقهطبیعی ذکر نموده است او در این تقسیم بندی وزن بیشتری به آب و هوا داده است . در اصل منطقه از هر دیدگاهی و با هرتخصصی تعریف شود باید جنبه های زیر را داشته باشد .1- بخشی از فضا و سرزمین را شامل می شود. 2- در تعدادی از عوامل ویژگی های خود وجه اشتراک داشته باشد. 3- دارای روابط عملکردی در شاخص ها باشد. 4- بعد از سطح محلی و بالاتر از سطح شهری قرار گیرد . تعاریف برنامه ریزی شهری:برای برنامه ریزی شهری نیز، همچون برنامهریزی منطقه ای تعاریف گوناگونی ارائه شده است. ازجمله، برنامه ریزی شهری ساماندهی کالبدی- فضایی شهر میباشد که میتوان آن را ساماندهی کاربری زمین جهت تأمین یک محیط مناسب برای زندگی دانست. به عبارت دیگر برنامهریزی شهری، نوعی از برنامهریزی فیزیکی است که درصدد ساماندهی کاربری زمین برای تأمین یک محیط کالبدی شایسته زندگی مدنی سالم است. همچنین گروهی برنامه ریزی شهری را تلاش برای تدوین اصولی در جهت پدید آوردن یک محیط کالبدی مناسب برای زندگی دانسته اند. (سعیدنیا، 1378) برنامهریزی شهری، عموماً فضایی محدود و دقیق دارد که با اجزاء و عناصر فضایی و جغرافیایی در ارتباط بوده و هدف کلی آن ایجاد ساختاری فضایی برای فعالیت ها می باشد. (سیف الدینی، 1381) برنامه ریزی شهری فرآیندی پویا دارد، چرا که شهر مانند یک موجود زنده میباشد که عوامل محیطی مکانیسم آن را متأثر میکنند؛ مثلاً مکانیسم اقتصادی به صورت ارزش زمین و اجارهبها سبب تحریک شهر میشود یا مکانیسم اجتماعی در قالب سنتها، عادات و مذهب بر موجودیت شهر تأثیر میگذارد، از این رو تمام این عوامل در برنامهریزی شهری مورد توجه قرار میگیرد. در این مقاله ابتدا به تعریفی از منطقه ومنطقه بندی و منطقه گرایی پرداخته و تاثیرات مناطق بر یکدیگر و در کل کشور رابررسی می کند. اهداف و ضرورت هایحوزه بندی و منطقه بندی ناحیه و اثرات آن در نحوه استفاده بهینه از فضا را بررسی می کند. محقق عدم چار چوب اطلاعاتیدر ارتباط با ساختار اقتصادی ، اجتماعی منطقه و کمبود نیروی انسانی متخصص ، عدم وجود منابع اطلاعاتی لازم و فرایندبرنامه ریزی نامستمر و کوتاه مد ت وکمبود سرمایه در بحث منطقه ای به عنوان عامل توسعه منطقه ای و عدم توجه بهبحث مهاجرت ، تاثیر آن در منطقه بندی و تاثیرات عدم استفاده ازمدیران بومی و محلی در برنامه ریزی منطقه ای رامهمترین چالشهادر عدم موفقیت منطقه بندی درایران می داند.درادامه شالوده نظری برنامه ریزی شهری موردواکاویقرارگرفته وروند برنامه ریزی شهری درایران به چالش کشیده می شود ونقاط قوت وضعف آن ارزیابی وراهبردهای کاربردیارا ئه می شود.روش تحقیق کتابخانه ای،علی پس رویدادی ،تطبیقی ومشاهده ای، روش تحلیل سیستمی ودیدگاه محققاکولوژیک بوده است.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی منطقه ای ، برنامه ریزی وطراحی شهری ، مدیریت شهری ، ساماندهی کالبدی فضائی شهر ، اجزاءمتشکل فضا وسرزمین ، چالش های برنامه ریزی