کاربست نهاده های کشاورزی به منظور به زراعی درختچه زرین گل در راستای استفاده آن در منظرسازی فضای سبز شهری

امروزه ضرورت توجه به فضای سبز و اهمیت آن در فعالیت های زیست- محیطی، اجتماعی و روانی بشر بر همگان پر واضح است و با توجه به اینکه قسمت اعظمی ازاستان های مرکزی، شمال شرق تا جنوبی کشور در ناحیه کمربند خشک تا نیمه خشک قرار گرفته و مجموعه شرایط اکولوژیک حاکم بر این اراضی، محدودیت هایشدید زیستی را برای عناصر گیاهی آن فراهم آورده، افزون بر این مجموعه رستنی هائی که قادر باشند علاوه بر تحمل شرایط نامساعد محیطی، منظر و زیبائی خاصی را به نمایش بگذارند، انگشت شمار می باشند. همچنین استفاده از گیاهان بیگانه (Exotic) که توانائی بردباری به این تنش ها را دارا باشند، اندک و نادر هستند. بنابراین راهکار مناسب جهت دسترسی به این هدف، مراجعه به طبیعت بکر پوشش گیاهی کشور و یافتن گیاهانی مناسب جهت منظرسازی فضای سبز می باشد. در این راستا و به منظور معرفی شاخص ترین گونه های درختچه ای زیبا و بردبار در برابر استرس های محیطی، مطالعات گسترده و همه جانبه در قسمت های مرکزی کشور انجام شد. بر اساس نتایج حاصل از این بررسی ها، درختچه بسیار زیبای زرین گل (Sophora mollis) که بصورت چند پایه طبیعی و وحشی در دامنه های کم ارتفاع رشته کوه های کرکس کاشان استقرار یافته بودند، شناسائی شد. با مراجعه به منابع و فلورهای موجود در کشور، پراکنش جغرافیائی آن در چند نقطه (بصورت لکه ای و محدود)، در استان های یزد (دامنه های شیرکوه)، خراسان و خوزستان گزارش شده است. این درختچه از خانواده پراوانه آسا (Papilionaceae)، دارای ساقه و انشعابات ایستا و افراشته، برگ ها شانه ای، گل آذین خوشه ای طلائی رنگ، شفاف و بسیار معطر که غنچه های گل، پیش رس و معمولا قبل از ظهور برگ ها، در اوائل فروردین ماه شکوفا می شوند. در تحقیق حاضر به منظور کاربری این درختچه در زیباسازی فضای سبز، بررسی ها در خصوص شیوه های مختلف تکثیر و زادآوری آن مورد مطالعه قرار گرفت و با تهیه قلمه هائی از ساقه و ریشه، همچنین کاشت بذور گیاه در باغ گیاه شناسی کاشان، آسان ترین روش تکثیر گیاه مشخص گردید. به منظور کشت و اهلی کردن درختچه زرین گل، با تهیه اندام های رویشی گیاه (مخصوصا قلمه های خشبی 30 تا 40سانتی متری) و کشت آن در کرت های مجزا و اعمال تیمارهای مختلف انواع کودهای دامی، پتاس، فسفر و فضولات طیور، تأثیر تقویت غذائی خاک بر رشد رویشی و زایشی گیاه بررسی شد. همچنین با اعمال دوره های مختلف آبیاری 5، 7، 10 و 12 روزه، در شرایط گرمای کاشان، نیاز آبی گیاه نیز مورد تحقیق قرار گرفت. در مجموع با کاربست نهاده های مختلف کشاورزی و انجام عملیات به زراعی، میزان تولید شکوفه های گل، همچنین تراکم، تعداد و اندازه خوشه های گل نسبت به پایه های مادری در رویشگاه طبیعی، فوق العاده افزایش نشان داد، به حدی که در اوج گل دهی، تفاوتی با منظر درختچه یاس زرد، نمی توان قائل شد. از طرفی، تیمار کود دامی و بویژه فضولات طیور، تاثیر چشمگیری در افزایش رشد رویشی و زایشی گیاه را نشان داد و اعمال دوره های آبیاری 7 و 10 روزه، علاوه بر شادابی و طراوت گیاه مخصوصا در گرمای طافت فرسای تابستان، پاسخگوئی مناسب نیاز آبی گیاه نیز می باشد. بررسی فعالیت سیستم ریشه ای گیاه نشان داد که ریزوم های زیرزمینی این درختچه پس از استقرار، از رشد رویشی بسیار مناسبی برخوردار شده و با ایجاد جست های متعدد، نقش بسیار مهمی در ایجاد و شکل گیری کلنی های متراکم زرین گل ایفاء می نماید. مطالعات فنولوژیک گیاه در اجرای عملیات به زراعی نشان داد، تشکیل غنچه های گل در اواخر تابستان و ظهور خوشه های گل نیز اواخر اسفند تا اوائل فروردین ماه انجام می گیرد. اوج شکوفائی خوشه های متراکم گل های طلائی و معطر که منظر بدیعی را در اوائل بهار به نمایش می گذارد، در اواخر فروردین ماه می باشد. به کوتاه سخن اینکه، تحقیق حاضر در راستای معرفی گونه درختچه ای بومی و سازگار به شرایط اقلیمی نواحی نیمه خشک و خشک کشور، ضمن شناسائی ذخائر ژنتیک گیاهی و اعمال عملیات مختلف به زراعی، تلاش دارد تا از پتانسیل های موجود در طبیعت ایران در راستای زیباسازی محیط، بهره کافی و وافی را ببرد و ضمن معرفی این عناصر فلوریستیک، اهمیت کاربری آن را در فضای سبز شهری را یاد آور می شود.

کلیدواژه ها:

زرین گل ، به زراعی ، منظرسازی ، نهاده های کشاورزی