ارزیابی صفات مورفولوژیک مرتبط با خوابیدگی بوته در ژنوتیپ های بومی و اصلاح شده برنج (Oryza sativa L.)

این آزمایش به منظور ارزیابی صفات مورفولوژیک مرتبط با خوابیدگی بوته در ارقام بومی و اصلاح شده برنج در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1392 در موسسه تحقیقات برنج کشور - رشت به اجرا گذاشته شد. ارقام برنج مورد آزمایش شامل سه رقم بومی (هاشمی، سنگجو و علی کاظمی) و سه لاین (841، 831 و 416) بودند. نتایج نشان داد که بالاترین ارتفاع بوته در ارقام بومی علیکاظمی، هاشمی و سنگجو ( به ترتیب 140/8، 134/0 و 133/9 سانتی متر) مشاهده شد. بالاترین قطر متوسط میانگره سوم و چهارم در لاین 831 (به ترتیب 7/9 و 8/2 میلی متر) مشاهده شد که با لاین های 841 و 416 اختلاف معنی داری نداشت. بالاترین گشتاور خمشی میانگره سوم و چهارم در رقم علیک اظمی (به ترتیب 1396/6 و 1820/1 گرم بر سانتی متر) و بالاترین شاخص خوابیدگی میانگره سوم و چهارم (به ترتیب 93/3 و 34/8 درصد) در رقم هاشمی مشاهده شد که البته با رقم علی کاظمی اختلاف معنی داری نداشت. نتایج تجزیه همبستگی، همبستگی منفی و معنی داری بین شاخص خوابیدگی میانگره سوم و چهارم با قطر متوسط میانگره سوم و چهارم (به ترتیب ** r= -0/838 و ** r= -0/767 ) نشان داد. همچنین همبستگی مثبت و معنیداری بین گشتاور خمشی میانگره سوم با قطر متوسط میانگره سوم (** r= 0/963 ) و گشتاور خمشی میانگره چهارم با قطر متوسط میانگره چهارم (** r= 0/954 ) مشاهده شد. بین نسبت وزن به طول میانگره سوم و چهارم با مقاومت به شکستگی میانگره سوم و چهارم و مقاومت فشاری بوته همبستگی مثبت و معنی دار (به ترتیب ** r= 0/917 و **r=0/825 و ** r=0/752 و ** r= 0/810 ) و بین این صفت با شاخص خوابیدگی میانگره سوم و چهارم همبستگی منقی و معنی داری (** r= -0/817 و ** r= -0/719) وجود داشت. به نظر میرسد که کاهش طول میانگرهها، افزایش قطر متوسط و ضخامت میانگره های سوم و چهارم و افزایش نسبت وزن به طول میانگره سوم و چهارم اهمیت زیادی در مقاومت به خوابیدگی برنج دارند و می توانند به عنوان شاخص هایی غیر مستقیم جهت انتخاب ارقام با مقاومت بالا در نظر گرفته شوند.

کلیدواژه ها:

برنج ، خوابیدگی بوته ، شاخص خوابیدگی و گشتاور خمشی