بررسی تطبیقی مسئولیت مدنی سلبریتی ها در تبلیغات خلاف واقع و اقراق آمیز در حقوق ایران و چین

در عصر حاضر، با گسترش رسانه های اجتماعی و افزایش نفوذ سلبریتی ها در تبلیغات تجاری، مسئله مسئولیت مدنی آنها در قبال تبلیغات خلاف واقع یا اغراق آمیز به یکی از چالش های مهم حقوقی تبدیل شده است. این پژوهش به بررسی تطبیقی مبانی، شرایط و آثار مسئولیت مدنی سلبریتی ها در حقوق ایران و چین می پردازد تا با تحلیل وجوه اشتراک و افتراق این دو نظام حقوقی، راهکارهای مناسبی برای حمایت از مصرفکنندگان و تنظیم مقررات موثر ارائه دهد. در حقوق ایران، مسئولیت مدنی سلبریتی ها عمدتا بر اساس قواعد عمومی مسئولیت مدنی (ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی) و اصول فقهی مانند «لاضرر» و «غرم» استوار است. رویکرد حقوق ایران بیشتر قضامحور بوده و دادگاه ها با تفسیر قوانین موجود و استناد به نظریه تقصیر یا مسئولیت محض، به تعیین تکلیف دعاوی می پردازند. با این حال، ابهام در مقررات خاص و عدم تصریح به مسئولیت مستقیم سلبریتی ها، گاه منجر به تصمیم های متفاوت در رویه قضایی می شود. در مقابل، حقوق چین با پیش بینی قوانین خاص مانند «قانون تبلیغات» و «قانون حمایت از مصرفکنندگان»، به صورت شفاف تر به مسئولیت سفیران برندها و سلبریتی ها پرداخته است. این نظام حقوقی با رویکردی مدون و جزم اندیشانه، ضمانت اجراهای دقیق تری مانند جریمه های سنگین، ابطال پروانه فعالیت، و حتی مسئولیت کیفری را برای تبلیغات فریبنده پیش بینی کرده است. این امر نشان دهنده تمایل قانونگذار چینی به پیشگیری از تخلفات تبلیغاتی و حفظ حقوق مصرفکنندگان با سازوکارهای نظارتی قوی است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، اسناد حقوقی، و آرای قضایی، به این نتیجه می رسد که هر دو نظام حقوقی، علیرغم تفاوت های ساختاری، در پی تحقق عدالت و جبران خسارت مصرف کنندگان هستند. اما کارایی نظام حقوقی چین در برخورد با تبلیغات فریبنده، به دلیل شفافیت مقررات و ضمانت اجراهای موثر، بیشتر به نظر می رسد، در حالی که حقوق ایران با تکیه بر رویه قضایی و تفسیرهای حقوقی، نیازمند اصلاحات قانونی و تدوین مقررات ویژه در این زمینه است. یافته های این تحقیق می تواند به سیاست گذاران و قانون گذاران هر دو کشور در طراحی چارچوب های حقوقی کارآمدتر کمک کند و راه را برای تدوین قوانین شفاف تر در حوزه مسئولیت مدنی سلبریتی ها هموار سازد. همچنین، این مطالعه زمینه را برای تحقیقات آینده در زمینه تعادل میان آزادی تجاری و حمایت از مصرف کننده در فضای دیجیتال فراهم می کند. حال اگر در اثر استفاده مصرف کننده از آنچه سلبریتی در آن نقش داشته خسارتی به او وارد شود، آیا او نیز علاوه بر تولید کننده به خاطر ترغیب مخاطبین به خرید مسئولیت دارد یا نه؟

کلیدواژه ها:

مسئولیت مدنی ، سلبریتی ها ، تبلیغات خلاف واقع ، حقوق ایران و حقوق چین ، حمایت از مصرفکننده