ارزیابی عملکرد دانه و پایداری آن در ژنوتیپهای گندم نان در مناطق شور ایران

به­منظور شناسایی ژنوتیپ­های پر محصول و پایدار گندم نان برای مناطق شور کشور، ۱۷ ژنوتیپ برتر به همراه سه رقم شاهد متحمل به شوری (افق، نارین و سیستان)، در پنج منطقه بیرجند، یزد، زابل، اصفهان و کرمان، به مدت دو سال زراعی (۱۳۹۵-۹۷) تحت شرایط تنش شوری مورد ارزیابی قرار گرفتند. در تمام مناطق، آزمایش در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. نتایج واریانس مرکب نشان داد که اثر متقابل سال × مکان × ژنوتیپ برای عملکرد دانه معنی­دار بود. بهمنظور ارزیابی دقیق­تر اثر متقابل و بررسی وضعیت ژنوتیپ­ها از لحاظ پایداری عملکرد دانه، تجزیه AMMI انجام شد و برخی از آماره­ها پارامتری و ناپارامتری پایداری محاسبه شد. بر اساس نتایج بای پلات AMMI۲ و مقادیر هر یک آماره­های پایداری، ژنوتیپ­های G۱، G۲، G۳، G۶، G۹، G۱۰ و G۲۰ بهعنوان ژنوتیپ­های پایدار شناخته شدند. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که در بین تمام آماره­های پایداری، تنها ASV رابطه مثبت و معنی­دار با عملکرد دانه داشت. بهطورکلی و بر اساس نتایج به دست آمده، ژنوتیپ G۹ نسبت به ارقام شاهد (G۱، G۲ و G۳) و سایر ژنوتیپ­ها، دارای بالاترین عملکرد دانه (۶۰/۴ تن در هکتار) بود؛ از این­رو این ژنوتیپ می­تواند به عنوان یک رقم پر محصول­ و پایدار برای کشت در مناطق مستعد شوری انتخاب و معرفی شود.

کلیدواژه ها:

آماره­های پایداری ، تجزیه AMMI ، تنش شوری ، سازگاری