بهینه سازی عمق نصب زهکش های زیرزمینی با ملاحظات اقتصادی و زیست محیطی

با افزایش جمعیت و کاهش سرانه منابع آب و خاک استفاده بهینه و پایدار از این منابع اجتنابناپذیر خواهدبود. زهکشی اراضی از اقداماتی است که علاوه بر افزایش عملکرد در اراضی کشاورزی، استفاده پایدار از این اراضی را تضمین میکند. از مسائل و مشکلات اصلی طرحهای زهکشی میتوان به هزینه نسبتاً بالای این طرحها، تولید حجم زیاد زهاب، تهدید کیفیت منابع آبی پاییندست، هزینه بالای دفع زهاب و اثرات سوء زیستمحیطی ناشی از دفع زهاب اشاره کرد. عمق نصب زهکشهای زیرزمینی از عوامل مهم موثر در عملکرد سیستمهای زهکشی و اثرات زیستمحیطی این طرح ها میباشد. در مناطق با آ بهای شور کمعمق، مانند شرایطی که در خوزستان وجود دارد، افزایش عمق نصب زهکشها می تواند به افزایش نمک خروجی از زهکش های زیرزمینی منجر شود. کاهش عمق نصب زهکشها نیز پیامدهای مختلفی را مانند ماندابی شدن، تجمع نمک در ناحیه ریشه گیاه و کاهش عملکرد گیاه در پی خواهد داشت. با توجه به مسائل فوق و اثرات پیچیده عمق نصب زهکشها بر روی عملکرد گیاه، بازده اقتصادی و پیامدهای زیستمحیطی طرح های زهکشی ضروری است که در انتخاب عمق نصب زهکشها حالت بهینه تعیین گردد به نحوی که حداکثر بازده اقتصادی با حداقل اثرات سوء زیستمحیطی ممکن همراه باشد. در این مطالعه به کمک قابلیتهای مدلDRAINMOD-Sدر شبیهسازی عملکرد سیستم زهکشی، عملکرد محصول (نیشکر) وبار نمک زهاب، اثر عمق زهکش بر کارآیی اقتصادی و زیستمحیطی سیستم زهکشی واحد امیرکبیر (از واحدهای کشت و صنعت نیشکر خوزستان) مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه با تلفیق پیامدهای اقتصادی و زیستمحیطی، عمق نصب زهکشهای زیرزمینی در قالب مفهوم بهرهوری آب زیست محیطی، عمق بهینه نصب زهکشهای زیرزمینی تعیین شده است. نتایج این مطالعه نشان میدهد عمق نصب زهکش در منطقه مورد مطالعه بایستی از حد کنونی آن ( 2 متر) به1/5 متر کاهش داده شود و البته با توجه به اهمیت موضوع انجام مطالعات مزرعهای جامع در این خصوص ضروری است.

کلیدواژه ها:

عمق زهکش ، محیط زیست ، زهاب ، بهرهوری آبDRAINMOD-S