ارزیابی جمعیت های مهمترین بوته ایهای علوفه ای چند ساله در مناطق مختلف رویشی کشور

سطح قابل توجهی از مراتع کشور در اثر عوامل مختلف از جمله بهره برداریهای بیرویه، تغییرات اقلیمی و دیگر عوامل تخریب یافته و بخش مهمی از گیاهان مرتعی در معرض خطر قرار گرفته و یا جمعیت آنها به شدت کاهش یافته است. برای ایجاد پایداری در این گونه مراتع، اصلاح و احیا آنها از طریق انتخاب گونه های مناسب و یافتن بهترین شیوه های کشت و استقرارا از اولویت ویژه ای برخوردار است لذا با توجه به ننایج حاصل از طرح تحقیقاتی انجام گرفته شده در بخش تحقیقات منابع طبیعی از جمله طرح تحقیقاتی علوفه قابل برداشت مراتع کشور، بذر مهمترین جمعیت های بوته ای علوفه ای چند ساله، همراه با اکسشن های موجود آنها، از مناطق مختلف مراتع استانهای کرمان، بوشهر، خراسان رضوی و سمنان در تاریخ های مناسب جمع آوری گردید. به منظور بررسی و مطالعه جمعیت گونه های گیاهی، آزمایشی با طرح بلوک-های کامل تصادفی در سه تکرار در شرایط مزرعه به مرحله اجرا در آمده و از صفات درصد استقرار، عملکرد تولید علوفه، پوشش گیاهی، ارتفاع، شادابی و عملکرد بذر تولیدی یادداشت برداری به عمل آمد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار sas و مقایسه میانگینها با آزمون دانکن صورت پذیرفت. نتایج حاصله به تفکیک برای استانهای مورد مطالعه نشان دادکه :در استان کرمان، از بین اکسشن های مورد مطالعه Fortuynia bongei از لحاظ درصد استقرار، جمعیت های کوهپایه و بم و از دیدگاه عملکرد بذر و علوفه تولیدی ، بذور جمعیت جمع آوری شده از منطقه بم بیشترین میزان را به خود اختصاص دادند.با توجه به نتایج بدست آمده در استان بوشهر می توان گفت که در امر احیا و اصلاح مراتع منطقه مورد مطالعه و سایر مناطق مشابه، کشت بذور جمعیت گونه های Helianthemum lippii، Helianthemum kahiricum منطقه دل آرام و از بین دو گونه Astragalus نیز گونه Astragalus squarrosus بدلیل دارا بودن خصوصیات سازگاری و تولید بذر بیشتر، ارجحیت دارند. در استان خراسان رضوی نیزگونه های عجوه و سلمکی ساقه سفید از نظر استقرار، زنده مانی، قدرت و شادابی برتر از بقیه نشان دادند و در مجموع از میان تمام گونه های مورد آزمایش، عجوه سازگاری بهتری را نشان داد. لذا برای احیا مناطق خشک گونه ای مناسب به نظر می رسد. در استان سمنان از بین اکسشنهای مختلف گونه Sa.arbuscula ، ژنوتیپ 230 با مبدا بذری حاشیه کویر حاج علیقلی و برای گونه Sa.richteri ژنوتیپ-های 229 و 105 با مبدا بذری به ترتیب جاده نظامی سمنان پایین تر از روستای اعلای و ایستگاه تحقیقات منابع طبیعی سمنان و در خصوص گونه Sa.rigida ژنوتیپ 106 با مبدا بذری ایستگاه تحقیقات منابع طبیعی سمنان بیشترین درصد استقرار و تولید علوفه را نشان دادند، لذا میتوان در امر اصلاح و احیا عرصه های این منطقه و مناطق مشابه از اکسشن های گفته شده گونه های مذکور استفاده نمود ولی بطور کلی بدلیل اینکه عملکرد Sa.rigida از دو گونه دیگر (Sa.arbuscula و Sa.richteri) بیشتر بوده و درصد استقرار و خوشخوراکی بالاتری دارد لذا از بین گونه های مورد مطالعه کشت این گونه از اولویت خاصی برخوردار است .واژه های کلیدی: ارزیابی، بوته ای های علوفه ای چندساله، اکسشن ، صفات گیاهی