تاریخچه مستند آبخیزداری و حفاظت آب و خاک در کشور

Who's who in Iran Watershed Management. A Chronology

کتاب الکترونیک تاریخچه مستند آبخیزداری و حفاظت آب و خاک در کشور

با معرفی بیش از 200 کتاب و نشریه و بیش از 700 شخصیت فعال در بخش های پژوهش، آموزش و اجرا.

گردآوری و تدوین:

کمال قادری

(kamalghaderi1986@gmail.com)

با راهنمایی:

دکتر محمدطاهر نظامی

مهندس محمدحسین غروی

مهندس روزبه اجلالی

__________

• جهت دانلود کلیپ رونمایی کتاب (۲۴ بهمن 1403) بر روی " لینک ۳ " کلیک کنید.

• جهت دانلود ویرایش دوم تاریخچه در 280 صفحه (بهمن 1403) بر روی " لینک 2 " کلیک کنید.

• جهت دانلود ویرایش اول تاریخچه در 88 صفحه (آبان 1403) بر روی "لینک 1" کلیک کنید. 

جهت دانلود کلیه فایل ها در تلگرام، بر روی لینک تلگرام کلیک کنید. 

__________

(اسامی مندرج در این تاریخچه به مقالات سایت سیویلیکا لینک شده است)

رونمایی کتاب در نوزدهمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران. ۲۴ بهمن ۱۴۰۳.

با امضای دکتر جمال قدوسی، دکتر محمود عرب خدری، دکتر سیدحمیدرضا صادقی، دکتر بهرام امینی پوری و ...

__________

بنیانگذاران علوم حفاظت آب و خاک کشور

استاد کریم ساعی (منابع طبیعی و جنگلداری)

دکتر فیروز فیروزنخجوانی (آبخیزداری)

دکتر سید آهنگ کوثر (آبخوانداری)

دکتر محمدرضا مقدم (مرتعداری)

__________

مسئولین حفاظت خاک و آبخیزداری کشور از سال ۱۳۴۸ تا 1403

• مدیرکل دفتر فنی خاک وزارت منابع طبیعی:

1. مهندس حسن هنگ آفرین

• مدیران کل دفتر حفاظت خاک و آبخیزداری سازمان جنگل ها و مراتع کشور:

2. مهندس فریدون نیکنام، 3. دکتر محمدطاهر نظامی، 4. مهندس ناصر نعمتی،

5. مهندس مرادعلی اردشیری، 6. مهندس اکبر روانفر، 7. مهندس بهمن باباخانلو

• معاونت آبخیزداری و امور زیربنایی وزارت جهاد سازندگی:

8. مهندس حمید عبداللهی، 9. مهندس مهدی ورشابی

• معاونت آبخیزداری سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور:

10. دکتر فرود شریفی، 11. دکتر محمدرضا شجاعی، 12. دکتر پرویز گرشاسبی

• معاونت آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان منابع و آبخیزداری کشور:

13. دکتر ناصر حیدری پوری، 14. دکتر خسرو شهبازی، 15. دکتر پرویز گرشاسبی، 16. دکتر حسن وحید.

__________

__________

• دارای آلبوم پیوست با بیش از ۱۵۰ عکس

• نمونه برخی تصاویر تاریخچه 

• حوزه های آبخیز اصلی کشور (frw.ir)

• حوزه های آبخیز فرعی کشور (frw.ir)

____________

• وضعیت آبخیزداری در ایران

____________

• الگوی مدیریت جامع حوزه های آبخیز

____________

• قنات های ایران

__________

• روش های سنتی حفاظت خاک و آب ایران (inmost.ir)

__________

• سدهای بزرگ حوضه های کرخه و کارون

____________________

• سدهای قدیمی حوضه دریای خزر

____________________

• سدهای قدیمی حوضه فلات مرکزی

____________________

• سدهای قدیمی حوضه دریاچه ارومیه

____________________

• سدهای قدیمی حوضه خلیج فارس و دریای عمان

____________________

• سدهای طهران (استان های تهران و البرز)

..........................................

چند نکته✍️

درباره کتاب الکترونیک: «تاریخچه مستند آبخیزداری و حفاظت آب و خاک در کشور»
---
۱. این کتاب، تاریخ شفاهی نیست و همان طور که از عنوان آن پیداست، یک تاریخچه مستند است. هدف اصلی آن، گردآوری اسناد مرتبط با آبخیزداری و حفاظت آب و خاک در کشور و ارائه این اطلاعات در یک ترتیب زمانی و منطقی است. در این کتاب، از تحلیل شخصی، تفکیک ارزشی مطالب و تحمیل روایتی خاص، پرهیز شده و تمرکز تنها بر ارائه داده های مستند بوده است.

۲. این تاریخچه بدوا در بستر یادداشت های سایت سیویلیکا تنظیم شده بود؛ به همین دلیل، به خاطر محدودیت تعداد کلمات، هدف اولیه آن اضافه کردن حداکثر تعداد اسامی با حداقل تکرار و همچنین لینک آن اسامی به مقالات سیویلیکا جهت آشنایی بیشتر با شخصیت مربوطه بوده است.

۳. این اثر به صورت کتاب الکترونیک در نوزدهمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری در دانشگاه هرمزگان در ۲۴ بهمن ۱۴۰۳، ارائه و رونمایی شده است و هنوز چاپ نشده است. لذا تا زمان انتشار نسخه چاپی، امکان اصلاح و تکمیل آن همچنان وجود دارد.

۴. با وجود تلاش برای تکمیل اطلاعات، این کتاب هنوز خلاءهایی دارد. به عنوان مثال، به دلیل عدم دسترسی به داده های کافی، در بخش مربوط به مدیران و کارشناسان معاونت های آبخیزداری استان ها، تنها به استان تهران به عنوان نمونه اشاره شده است. این انتخاب هم به دلیل آشنایی بیشتر اینجانب با اطلاعات مربوط به استان تهران بوده است.

۵. از همه اساتید، مدیران و کارشناسان بازنشسته و شاغل در بخش های آموزش، پژوهش و اجرا دعوت و خواهش می نمایم ضمن یادآوری نواقص این مجموعه، در صورت داشتن اطلاعات، تصاویر، اسناد و بیوگرافی شخصیت های مرتبط، برای غنی تر کردن این تاریخچه، دریغ ننموده و برای اینجانب ارسال فرمایند.

گردآورنده کتاب: کمال قادری

31 فروردین 1404
---

____________________

منابع مورد استفاده:

1. دانشنامه جهان (نسخه خطی). غیاث الدین علی بن امیران اصفهانی. شماره مدرک کتابخانه مجلس .IR10-37131 تاریخ کتابت: 5 ربیع الاول 1079ق.

2. گنج شایگان یا اوضاع اقتصادی ایران. محمدعلی جمال زاده. دارالسلطنه برلین. 1335 ق.

3. تاریخ کشاورزی ایران. تقی بهرامی. انتشارات دانشگاه تهران. 1330.

4. آب و فن آبیاری در ایران باستان. عنایت الله رضا، غلامرضا کورس، محمدعلی امام شوشتری، علی اکبر انتظامی. انتشارات شرکت سهامی چاپ. 1350.

5. گزارش فعالیت های آبخیزداری، تثبیت شن، مهندسی حفاظت خاک. آموزش و انتشارات امور عمومی و خدمات. سه ماهه دوم سال پنجاه و دو. وزارت کشاورزی و منابع طبیعی. سازمان جنگل ها و مراتع کشور. دفتر حفاظت خاک و آبخیزداری. ۱۳۵۲.

6. گزارش نهایی طرح جامع آبخیزداری سد امیرکبیر، شرکت جی پی مک گاون و شرکا (سهامی خاص)، سازمان جنگل ها و مراتع وزارت کشاورزی و منابع طبیعی، 257 ص، 1353.

7. کارهای انجام شده در زمینه تثبیت شن های روان و آبخیزداری. فریدون نیکنام و حسن خوش خلق. دفتر حفاظت خاک و آبخیزداری سازمان جنگل ها و مراتع کشور وزارت کشاورزی و منابع طبیعی. 1354.

8. گزارش نهایی طرح جامع آبخیزداری سد لتیان، دفتر حفاظت خاک و آبخیزداری سازمان جنگل ها و مراتع کشور. 240 ص،1354.

9. کارنامه فعالیت های آبخیزداری و تثبیت شن های روان سال 54. دفتر حفاظت خاک و آبخیزداری. کارنامه چهارم اردیبهشت 1355.

10. گزارش فعالیت های فروردین 56. دفتر حفاظت خاک و آبخیزداری سازمان جنگل ها و مراتع کشور. وزارت کشاورزی و منابع طبیعی. شامل اقدامات فنی واحدهای آبخیزداری، تثبیت شن های روان، مهندسی حفاظت خاک و ترویج حفاظت خاک. ۱۳۵۶.

11. اقتصاد ایران. ج. باری یر. مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی. 1363.

12. تاریخ علم در ایران .مهدی فرشاد. انتشارات امیرکبیر. 1366.

13. جغرافیا در ایران از دارالفنون تا انقلاب اسلامی. محمدحسن گنجی. نشر آستان قدس رضوی. 1367.

14. ماهنامه فرهنگی و هنری کلک. شماره 14 و 15. اعلان های تسلیت. اردیبهشت و خرداد 1370.

15. تاریخ علوم منابع طبیعی ایران. کریم جوانشیر. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. 1378.

16. تاریخ تحولات علوم کشاورزی ایران (از دوره باستان تا عصر حاضر). ابراهیم باقری زنوز. انتشارات دانشگاه تهران. ۱۳۸۲.

17. نظام آبیاری ایران در روزگار ساسانیان. پوریا اسماعیلی، باقرعلی عادل فر. فصلنامه تاریخ، پیاپی 8. 1387.

18. تاریخ تحول منابع طبیعی ایران. داریوش کیخسروی و نورالله کوچ پیده. نشر پونه. چاپ سوم. به سفارش دفتر روابط عمومی و بین الملل سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری. ۱۳۸۷.

19. انباط المیاء الخفیه یا استخراج آب های پنهانی. حسین خدیوجم. انتشارات قدس رضوی. 1388.

20. مروری بر سابقه و سیر تحولات آبخیزداری در ایران 1 و 2، محمدطاهر نظامی، ماهنامه سنبله، پیاپی 196 و 197. 1389.

21. آبخیزداری و حفاظت خاک، اباذر اسمعلی، خدایار عبدالهی. انتشارات محقق اردبیلی. چاپ اول. 1389.

22. تاریخچه علم ژنتیک در ایران (بخش دوم: گیاهی و جانوری)، منصور امیدی، هوشنگ خاوری خراسانی، فضل اله افراز، یوسف ساسانی، محمدحسن کریمی نژاد. نشریه ژنتیک در هزاره سوم. دوره 9. شماره 3. 1390.

23. مهندسی از کاریز تهران تا سد سپیدرود: یادمان مهندس علیقلی بیانی. فصلنامه مهندس مشاور، پیاپی 61 . پاییز 1392.

24. مروری بر سدهای باستانی ایران. ریحانه نوروز و علی نورزاد. کنفرانس بین المللی عمران، معماری و زیرساخت های شهری، تبریز. 1394.

25. تاریخچه تحلیلی تلاش های دهه شصت و هفتاد برای گسترش و تثبیت تشکیلات آبخیزداری کشور (پاورپوینت). محمدحسین غروی. 1395.

26. پروفسور احمد پارسا، پدر علم گیاه شناسی ایران. نشریه طبیعت ایران، دوره: 2، شماره: 3. 1396.

27. زندگینامه دکتر محمدطاهر نظامی از مدیران خوشنام و نخبگان منابع طبیعی کشور. مهدی زهدی. نشریه طبیعت ایران. جلد 3. شماره 3. پیاپی 10. 1397.

28. تجارب و دستاوردهای شرکت مهندسین مشاور آبگستران میهن در طرح مطالعات مرمت و بازسازی قنات قصبه گناباد. محسن براهیمی، رضا امیری، محمد تقی اولاد دمشقیه. اولین همایش ملی قنات، میراث ماندگار و آب. 1397.

29. سیل بزرگ 50 سال پیش، آبخیزداری ایران را کلید زد. مصاحبه محمدحسین غروی. روزنامه سپهر. تاریخ : 19/12/1398.

30. آبخیزداری در ایران: تاریخچه، تکامل و نیازهای آتی. جمال مصفایی. داود نیک کامی. امین صالح پور جم. نشریه علمی-پژوهشی مهندسی و مدیریت آبخیز. جلد 11 شماره 2، 1398.

31. آبخیزداری، آنچه هست، آنچه باید باشد. (پاورپوینت). بهمن باباخانلو. 1399.

32. تاریخچه تشکیلات و مجموعه قوانین و مقررات منابع طبیعی. سعید مقدسی و علی جمشیدیها. انتشارات پلک، 1400.

33. آبخیزداری و آبخوانداری در آیینه قوانین و مقررات موضوعه ایران. ابوالقاسم حسین پور، کمال قادری، پروانه محمودی. ششمین کنگره بین المللی توسعه کشاورزی و محیط زیست با تاکید بر برنامه توسعه ملل. 1400.

34. نقش آبخیزداری در حفاظت از منابع پایه. سید مسعود سلیمان پور. نشر آموزش کشاورزی. 1400.

35. آبخیزداری از آغاز تاکنون. گزارش خبری هراتیان. شبکه خبر. 1401.

36. حفر چاه عمیق در ایران. غلامعلی دیانتی. انتشارات اندیشه و فرهنگ جاویدان. 1401.

37. برخی نکات اجرایی در خصوص سازه های مکانیکی آبخیزداری (مطالعه موردی: پروژه های استان تهران). کمال قادری، ناصر حاجی سبیلی، سیده فاطمه موسوی تاکامی. هفتمین همایش بین المللی پژوهش های کاربردی در علوم کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست. 1401.

38. دانستنی های کاربردی برای یک کارشناس آبخیزداری (مجموعه مقالات)، کمال قادری، با مقدمه دکتر مهدی وفاخواه. انتشارات نقش مهر. 1402.

39. مروری بر تاریخچه، ساختار تشکیلاتی و مقررات اداره آبخیزداری و حفاظت خاک (مطالعه موردی: استان تهران)، کمال قادری، مهرناز دودانگه. سومین همایش بین المللی معماری، عمران، علوم زمین و محیط زیست سالم. 1403.

40. مصاحبه با :سیدحسین اوصیاء، بهمن باباخانلو، سیداحمد حیدری یان، اکبر استادزاده بجستانی.

41.وبلاگ باران - آبخیزداری و آبخوانداری ایران (hoseinpoor.blogsky.com)

42.سایت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور (frw.ir)

43.سایت کتابخانه دیجیتال - سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران (nlai.ir)

44.سایت انجمن آبخیزداری ایران (wmsi.ir)

45.سایت وزارت جهاد کشاورزی (maj.ir)

46.سایت پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری (scwmri.ac.ir)

47.سایت دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران (nr.ut.ac.ir)

48.سایت سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (areeo.ac.ir)

49.سایت کتابخانه دانشگاه صنعتی اصفهان (library.iut.ac.ir)

50.سایت موسسه تحقیقات خاک و آب کشور (swri.ir)

51.سایت فیپاک مرکز فناوری اطلاعات اطلاع رسانی کشاورزی(fipakportal.areeo.ac.ir)

52.سایت مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس (fars.areeo.ac.ir)

53.سایت نظام فنی اجرایی سازمان برنامه و بودجه کشور (sama.mporg.ir)

54.سایت هیئت ویژه گزارش ملی سیلاب ها (nfr.ut.ac.ir/fa)

55.سایت مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی (rc.majlis.ir)

56.سایت های خبرگزاری های ایرنا (irna.ir) و ایسنا (isna.ir)

57.سایت تسنیم (tasnimnews.com). پرونده معجزه آبخیزداری

58.سایت بایگانی اینترنت (archive.org)

59.سایت موزه ملی علوم و فناوری ایران (inmost.ir)

60.سایت موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک (malekmuseum.org)

61.سایت مرکز داده های خاک اروپا (ESDAC.jrc.ec.europa.eu)

62. سایت پایگاه ملی اطلاع رسانی قوانین و مقررات کشور. معاونت حقوقی ریاست جمهوری (dotic.ir)

63.سایت خانه کتاب و ادبیات ایران (ketab.ir)

64.سایت های دانشکده های منابع طبیعی دانشگاه های کشور

65.سایت های مراکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کشور

66.تصاویر کتاب های بارگزاری شده در سایت های گیسوم، کتابناک، ترب و ایسام

67.آرشیو روزنامه اطلاعات

68.آرشیو اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان شمیرانات.

69.آرشیو دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور.

70.آرشیو اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران.

71. Bibliography. W. B. Fisher .Cambridge University Press (cambridge.org).

72. Wageningen University and Research eDepot library.wur.nl

73. The Geology of the Teheran Plain. (1955). Rieben, Hubert. American Journal of Science 253, no. 11: 617-639.

74. Conservation Problems in Persia (1956). Berten Wendell Allred. Soil Conservation.

75. The Lar Watershed Activities 1974 - 1976 and Recommendations. (April 1977) Bureau of Soil Conservation and Watershed Management. Forestry and Range Organization. Ministry of Agriculture and Rural Development.

76. McCarraher, D. B. (1972). A preliminary bibliography and lake index of the inland mineral waters of the world. Nebraska Game and Parks Commission--Staff Research Publications, 4.

77. Dunes and development in Iran. (1976). F. Niknam and B. Ahranjani. Forestry and Range Organization.

78. Final Report of the Twelfth Session of the Working Party on the Management of Mountain Watersheds. (1978). FAO. Rome.

79. Management of upland watersheds: participation of the mountain communities. FAO conservation Guide (1983). Jean-Jacques Bochet. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Rome.

..........................................

* هر گونه استفاده صرفا با ذکر منبع مجاز است