مفهوم ضرورت در نظریه اخلاقی آیت اله مصباح یزدی

نظریه آیت اله مصباح یزدی درباره باید و نبایدهای اخلاقی به نظریه ضرورت بالقیاس الی الغیر مشهور است، زیرا خود ایشان به صراحت بایدهای اخلاقی را بر اساس مفهوم ضرورت بالقیاس الی الغیر تبیین کرده اند. برخی اندیشمندان بر این نظریه اشکال کرده اند که باید اخلاقی نمی تواند تحت مفهوم ضرورت بالقیاس الی الغیر قرار گیرد. هدف این مقاله تبیین نظریه آیت الهمصباح و بررسی اشکال وارد شده است. این بررسی با بروش تحلیل عقلی و رجوع به ارتکازات و شهودات مفهومی انجام شده و با ذکر نمونه های کاربردی بر مدعای مورد نظر استدلال شده است. نتیجه این شد که سخنان استاد مصباح در توضیح این نظریه، به گونه ای است که نمی تواند بیانگر مفهوم ضرورت بالقیاس الی الغیر باشد و اساسا تبیین باید و نباید اخلاقی بر اساس این مفهوم نادرست است. با این حال، بر خلاف نتیجه گیری مستشکل، به صرف این اشکال نمی توان هر گونه تبیین علی از باید و نباید اخلاقی را رد ک رد، بلکه دیدگاه استاد مصباح را می توان منعکس کننده ضرورتی دانست که در اصل علیت به ویژه قاعده سنخیت میان علت و معلول نهفته است. در واقعف اشکال استاد مصباح در این مسیله در نام گذاری این نظریه به ضرورت بالقیاس الی الغیر است و برای زیر سوال بردن تبیین علی او از باید و نباید اخلاقی لازم است راه دیگری پیمود.

کلیدواژه ها:

اخلاق ، باید و نباید ، ضرورت بالقیاس الی الغیر ، محمد تقی مصباح یزدی