تعزیرات منصوص شرعی در قانون مجازات اسلامی

در اسلام مجازاتها به چهار دسته کلی حدود، قصاص، دیات و تعزیرات تقسیم میشوند. تعزیرات نوعی از مجازاتهای اسلامی است که از آغاز شکلگیری دین اسلام در کنار مجازات حدی به وجود آمد، که از نظر اهمیت جرم و شدت مجازات دارای درجه پایین تری نسبت به حدود است که بعد از انقلاب برای اولین بار وارد قوانین موضوعه ایران شد و تا امروز تحولات زیادی را پشت سرگذاشته است. در قانون مجازات اسلامی 92 تعزیرات به دو دسته منصوص و غیرمنصوص شرعی تقسیم شد. تقسیمبندی جدید با خود ابهامات زیادی را نیز وارد حوزه حقوق کیفری کشور کرد. به عبارتی تعزیرات منصوص شرعی از ابداعات قانونگذار در قانون مجازات اسلامی و قانون آیین دادرسی کیفری (مصوب (1392 میباشد. طبق تعریفی که در روایات و منابع معتبر ما وجود دارد جوهره تعریف این عنوان، معین بودن به لحاظ نوع و میزان مجازات تعزیری است؛ پس این نکته همان وجه تمایز میان این دسته از تعزیرات با دیگر انواع تعزیرات میباشد. با بررسی اقدامات قانونگذار در خصوص گنجاندن تعزیرات مذکور در قانون متوجه می-شویم که ایراداتی اساسی هم در تعریف این دسته از تعزیرات و هم در ارایه معیاری مناسب برای تشخیص از سایر تعزیرات وجود دارد که خود این امر دقیقا مولد آرای گوناگون و بعضا متضاد در محاکم ما شده است. از آنجایی که منهای حدود و قصاص که درصد کمی از جرایم را تشکیل میدهند، مابقی جرایم تحت عنوان تعزیرات (چه حکومتی و چه شرعی) قرار میگیرند، از اینرو بررسی این دسته از مجازاتها از اهمیت دو چندانی برخوردار است. هدف از اجرای این پژوهش کمک به تبین مفهوم دقیق تعزیرات مذکور و نقد و بررسی نقاط ضعف و قوت قانونگذاری با نگاهی به فقه امامیه و روند قانونگذاری جمهوری اسلامی ایران در این خصوص است.

کلیدواژه ها:

تعزیر منصوص شرعی ، تعزیر غیر منصوص ، حدود ، قانون مجازات اسلامی