گذار جمعیتی ایران: ملاحظات مقدماتی

در این مقاله که گزارش مقدماتی یک تحقیق است ، می خواهیم تحولات شگرف روند جمعیتی ایران را در پرتو نظریه گذار جمعیتی توضیح دهیم. یافته های اصلی از این قرار است. 1 - در ایران پیش از دوره گذار، نظیر هر کشور دیگری در همین مرحله ، بارورى به طور نسبتا ثابت در سطح بالایی قرار داشت، حال آن که مرگ و میر به طور متوسط در حول و حوش سطح باروری در نوسان بود. به رغم این، در مقایسه با وضعیت جمعیتی کشورهای اروپای غربی و شمال امریکا در همین مرحله، باروری و مرگ ومیر ایران باید در سطح بالاتری بوده باشد. 2 - گذار مرگ و میر در ایران باید از اوایل قرن حاضر (هجری شمسی) آغاز شده باشد؛ ولی ، در مقایسه با تجربه غرب، گذار مرگ ومیر در ایران بسیار دیرتر و از سطحی به مراتب بالاتر آغاز گردید؛ بسیار تند تر پیش رفت.