بررسی تأثیر پروژه های تغذیه مصنوعی بر مشخصات فیزیکو-شیمیائی خاک (مطالعه موردی پروژه کوهنجان سروستان در استان فارس)

بیش از 80 درصد آب مصرفی در استان فارس از طریق سفره های آب زیرزمینی تأمین می شود. خشکسالیهای اخیر همراه با برداشت بی رویه از سفره های آب زیرزمینی اغلب دشتهای این استان را دچار بحران آب کرده است. از طرفی دیگر دستگاه های دولتی با مطالعه و اجرای پروژه های کنترل و تغذیه سیلاب های فصلی تلاش می کنند تا با استفاده از بارندگی و استحصال رواناب های سطحی، شرایط را برای توسعه منابع آب زیر زمینی فراهم سازند، یکی از مشکلات اساسی در این نوع پروژه ها فرسایش شدید در حوضه های آبخیز می باشد که در اثر تخریب مراتع و از بین رفتن پوشش گیاهی ایجاد شده است بطوریکه همراه با بارانهای شدید، خاک سطحی به یغما رفته فرسایش شدت می یابد. رسوبات حاصل از فرسایش، شامل رسوبات درشتدانه (بار بستر 1) و رسوبات ریزدانه (بار معلق 2) می باشد، که اغلب در بستر حوضچه های تغذیه ته نشین شده و حجم آبگیری پروژه ها را کاهش میدهد. همچنین با تزریق رسوبات ریزدانه به اعماق آبرفت، شرایط برای سنگین شدن بافت خاک و کاهش نفوذپذیری فراهم می شود. علاوه بر رسوبات جامد و تاثیر آن بر خصوصیات فیزیکی خاک، املاح همراه با سیلاب (محلول وغیر محلول) همزمان با تغذیه سیلاب، به اعماق آبرفت حوضچه های تغذیه منتقل شده و خصوصیات شیمیائی لایه ها را تغییر می دهد. در این تحقیق با نمونه برداری از خاک در پروژه حوضچه های تغذیه مصنوعی کوهنجان واقع در 60 کیلومتری جاده شیراز- سروستان، تلاش شده است تا با انجام آزمایش های مختلف از جمله تهیه منحنی دانه بندی خاک و اندازه گیری املاح محلول و غیرمحلول، تغییرات فیزیکی و شیمیایی خاک در آبرفت حوضچه های تغذیه و شاهد مورد مقایسه قرار گیرد. نتایج بدست آمده بیانگر افزایش درصد ذرات رس در آبرفت حوضچه تغذیه به میزان 50 درصد و ذرات ماسه به میزان 18 درصد می باشد. همچنین غلظت املاح (محلول و غیر محلول) در لایه های سطحی حوضچه تغذیه بدلیل تبخیر از سطح خاک، همواره زیادتر از لایه- های زیرین می باشد. از طرفی دیگر غلظت املاح محلول در لایه های زیرین حوضچه های تغذیه، بدلیل انتقال املاح همراه با خطوط جریان در مقایسه با حوضچه شاهد زیادتر است.

کلیدواژه ها:

تغذیه مصنوعی ، تغییرات فیزیکو شیمیائی خاک ، پروژه کوهنجان فارس