نگرشی بر اثرات نحوه استفاده از منابع خاک در محدوده های کوهستانی و لزوم مدیریت جامع آبخیزها مطالعه موردی:آبخیزهای دامنه های شرقی کوهستان سهند شمال غربی ایران

درمحدوده های کوهستانی با توجه به ویژگی های حاکم ،فرصت تشکیل خاک در بخش های خاص فراهم می گیرد.دامنه های منتهی به دشت های های سیلابی و خود دشت سیلابی با پهنای محدود ازچنین محیط هاییمحسوب می شوندکه به خاک هایی با عمق کم امکان تشکیل می دهند.دربخش های تحت تاثیر چنین محدوده هایی ،تغییر در عملکرد عوامل طبیعی و در مواردی تبعیت از الگوی نامناسب کشت و در اغلب موارد استفادهنامناسب ازخاک های مستقر بر شیب ها و دشت های سیلابی،فرسایش تشدید شده به وضوح قابل مشاهده است .دامنه های شرقی سهند به عنوان سر منشاء رودخانه های پرآب دشت های پایین دست ،همچنین به عنوانمهمترین منابع علوفه منطقه وحتی محل کشت گندم وجو،در سال های اخیرتحت تغییرات شدیدی قرارگرفته است.دراین محدوده ها،دامپروری،کشت غیر اصولی و تغییرات اقلیمی خاک هایی که بطور حساس بر روی دامنه ها قرارگرفته اند،باعث بروز فرسایش شدید خاک شده است.بررسی ها میدانی و پهنه بندی حساسیت خاک به فرسایش با استفاده از امکاناتGIS و بهره گیری ازمعادلهUSLEحاکی از این است که شیب های خاص ،خاک هایی با ترکیبات ویژه ونوع کاربری که در این مقاله مشخص گردیده ،حساسیت محدوده های نسبت به بروز فرسایششدیدتر است که درمدیریت محیطی باید مدنظر قرارگیرند.درمحدوده مورد مطالعه توجه به مدیریت بخشی و عدم توجه به مدیریت جامع با نگرش سیستمی ،منطقه را باچالش های جدی مواجه ساخته است.حضور خندق هایعمیق که به سرعت درحال توسعه هستند ازنشانه های بارز از بروز تغییرات عمده محیطی در منطقه است.وجود سدهای متعدد در بخش های پایین آبخیزها و ادامه سدسازی ها و قصد انجام سایر اقدامات عمرانی در محدوده مورد مطالعه ،توجه به حساسیت های محیطی ونتایج مطالعات صورت گرفته توسط محقیقن مختلف از جنبه های مختلف را می طلبد

کلیدواژه ها:

فرسایش خاک ، مدلUSLE ، فرسایش خاک ، کوهستان سهند