مطالعه تطبیقی حضرات خمس از دیدگاه قیصری و امام خمینی

حضرات خمس ناظر بر درجات و مقامات وجود مطلق و مراتب کلی هستی است که محل ظهورات و تجلیات حقتعالی میباشد. به زعم قیصری و امام خمینی مراتب وجود، منحصر در پنج حضرت است که عبارتند از: لاهوت،جبروت، ملکوت، ملک و انسان کامل. از میان این حضرات، لاهوت، جزء مراتب ذات بوده و بر مرتبه ذات واحدیتاطلاق میشود. سه مرتبه دیگر نیز از جمله مراتب خارج محسوب میگردند. همچنین انسان کامل، جامع حضرات پیشیناست و از آن تحت عنوان کون جامع یاد میشود. گونه رویکرد قیصری و امام خمینی به موضوعات عرفانی و از جملهحضرات خمس، تحت تأثیر سنتی است که از آن برخاستهاند؛ بدین لحاظ عرفان امام خمینی، رنگ و بوی عرفان شیعیدارد. تطبیق آرای قیصری و امام در مواردی؛ نظیر مفهوم وجود، اسماء و صفات الهی، مفاتیح غیب، عماء، مراتب ذاتحق، مراتب خارج، انسان کامل و نظایر آنها که همگی داخل در مقوله حضرات خمس هستند، اختلافات مبنایی ایشان رادر این زمینه به خوبی تبیین میکند. تضارب تأملات عرفانی این دو عارف برجسته، بهویژه در مسئله حقیقت محمدیه واضافه شدن حقیقت علویه در عرفان امام، جلوه بیشتری مییابد.

کلیدواژه ها:

عرفان اسلامی ، عرفان شیعی ، حضرات خمس ، قیصری ، امام خمینی