ارزیابی تنوع ژنتیکی در ژرم پلاسم بهاره و پاییزه کلزا با استفاده روش های چند متغیره آماری

به منظور شناخت تنوع موجود در منابع ژنتیکی کلزای موج ود در کشور، آزمایشی با ٣٦ ژنوتیپ بهاره و پاییزه موجود در کلکسیون بخش تحقیقات دانه های روغنی، در قالب یک طرح لاتیس نیمه متعادل در سه تکرار در در سال زراعی 83-82 در کرج اجرا و طی مراحل رشد بیست صفت مهم زراعی تعیین و اندازه گیری گردید . تجزیه واریانس ساده صفات نشان داد که کلیه صفات به جز میزان روغن در سطح یک درصد و تعداد غلاف در ساقه اصلی در سطح ٥ درصد از نظرآماری اختلاف معنی داری با هم دارند . وجود تفاوت های معنی دار از حیث اکثر صف اتمورد بررسی ، بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بالا در ژرم پلاسم مو رد مطالعه بود لذا از آن تنوع می توان جهت برنامه های بهنژادی مختلف بهره گیری نمود. به منظور دسته بندی و کاهش تعداد صفات مورد مطالعه از روش تجزیه به عامل ها و تجزیه به مولفه های اصلی استفاده شد . در تجزیه به عامل ها شش عامل اصلی و مستقل 75/98 درصد کل تغییرات داده ها را توجیه نمودند . عامل اول با واریانس 20/25 درصد عامل فنولو ژیکی رشد و نمو گیاه وعامل دوم با واریانس 16/54 درصد عامل تحمل به سرمای زمستانه عامل سوم وچهارم به ترتیب با 14/43 و 9/28 درصد واریانس، فاکتور عمل کرد روغن و اجزای آن ، عامل پنجم میزان روغن وعامل ششم تحمل به خوابیدگی نامگذاری گردید . تجزیه به مولفه های اصلی برای صفات مورد مطالعه ، بیانگر این نکته بود که شش مؤلفهاصلی در مجموع ٧٦ درصد از تغییرات داد ه ها را توجیه می نمایند . با توجه به تنوع صفات مورد مطالعه به منظور گروه بندی ژنوتیپ ها بر اساس صفات رو یشی و صفات مربوط به عملکرد و اجزای آن ، به روش ward دسته بندی شدند . از نظر صفات رویشی ژنوتیپ ها در پنج گروه مستقل واز نظر صفات مرتبط با عمل کرد ژنوتیپ ها در چهار گروه مستقل دسته بندی شدند . از نقطه نظر این دو گروه صفات ژنوتیپ ها ی پاییزه وبهاره از هم تفکیک و در گروه های جداگانه قرار گرفتند از نظر مبدا اولیه ژنوتیپ ها هیچ دسته بندی مستقلی از نظر صفات مورد بررسی مشاهده نگردید . با توجه به فاصله ژنتیکی ژنوتیپ ها ی مورد بررسی می توان از آن ها در برنامه های به نژادی از جمله برای استفاده از هتروزیس موجود در بین آن ها استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

تنوع ژنتیکی ، کلزا ، تجزیه به عامل ها ، تجزیه مولفه های اصلی ، تجزیه کلاستر