بررسی پایداری مسکن پیشنهادی طرح تفصیلی در بافت های فرسوده شهر تهران (نمونه موردی: بافت فرسوده محله مظاهری- منطقه 15 شهرداری تهران)

مسکن از جمله نیازهای اولیه خانوارها در تمامی جوامع محسوب می شود و تأمین آن در اکثر کشورها، از جمله کشورما، برعهده دولت ها است. یکی از جنبه های حائز اهمیت در برنامه ریزی مسکن، عدم توانایی خانوارهای کم درآمد به تأمین مسکن مورد نیاز خود به طور مستقل و بدون کمک دولت است. این مقوله بویزه در بازسازی و نوسازی بافت فرسوده شهرها، که اغلب اقشار آسیب پذیر جامعه را در خود جای داده اند، اهمیت ویژه ای دارد. توان مالی ساکنین این بافت ها در کنار توجه به فرهنگ سکونتی آنها در بافت های فرسوده می تواند نتایج برنامهر یزی مسکن را به کلی دگرگون سازد. از دیگر سو حادثه خیری، کانون یافتگی زلزله و تعداد ساکنین در این مناطق دستیابی به سکونتگاه هایی پایدار و امن را الزامی می سازد. بنابراین لزوم توجه به برنامه ریزی مسکن پایدار با درنظر داشتن فرهنگ سکونتی ساکنین از جمله ضرورت های برنامه ریزی مسکن در بافت های فرسوده است. بر همین اساس، این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که برنامه های پیشنهادی مسکن بافت های فرسوده ی شهری تهران تا چه اندازه به پایدار شدن مسکن کمک می کنند؟ به این منظور از روش توصیفی و تحلیلی در این پژوهش استفاده شده است. بدین صورت که در ابتدا مفهوم پایداری مسکن و جنبه های گوناگون آن از طریق مطالعات اسنادی مورد بررسی قرار گرفته و شاخص های پایداری مسکن استخراج شده اند. سپس این شاخص ها در بافت فرسوده محله ی مظاهری واقع در منطقه 15 شهرداری تهران مورد شناسایی قرار گرفته اند. در مرحله ی بعد، وضع موجود مسکن در محله با پیشنهادهای طرح های بالادست و بخصوص طرح تفصیلی تهران مقایسه شده است. در نهایت نیز، از طریق ماتریس نیل به اهداف، میزان پایداری مسکن پیشنهادهای طرح تفصیلی مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در مجموع، پیشنهادات مرتبط با مسکن طرح تفصیلی بدون توجه به مقوله ی پایداری ت دوین شده اند. اگرچه این طرح تا حدودی به بهود وضعیت کالبدی مسکن می انجامد، اما کمکی به پایدار شدن مسکن نمی کند. بررسی حاضر نشان می دهد که از میان جنبه های گوناگون پایداری مسکن، جنبه اجتماعی- فرهنگی بیش از سایر جنبه ها مورد بی توجهی قرار گرفته است.

کلیدواژه ها:

مسکن پایدار ، بافت فرسوده ، پایداری زیست محیطی مسکن ، پایداری اقتصادی مسکن ، پایداری اجتماعی- فرهنگی مسکن ، پایداری کالبدی مسکن ، طرح تفصیلی تهران ، محله ی مظاهری