تاثیر مواد افزودنی شیمیایی خاک بر میزان جذب و تجمع سرب و کادمیوم در گیاهان بومی شمال ایران

مقدمه و اهمیت موضوع: در دهه اخیر، کاربرد گیاهان جهت پاک سازی خاک های آلوده به ترکیبات آلاینده به ویژه فلزات سنگین افزایش چشمگیری داشته است. یکی از چالش های جدی این روش، کاهش قابلیت دسترسی فلزات سنگین خاک توسط گیاهان می باشد. این پژوهش، جهت بررسی نقش ترکیبات شیمیایی فسفات آمونیوم، سیترات آمونیوم و EDTA بر میزان تحرک و قابلیت دسترسی سرب و کادمیوم در خاک توسط گیاهان بومی استان مازندران انجام گردیده است. مواد و روشها: در این مطالعه، خاک های نمونه با غلظتهای معینی از ترکیبات نیترات سرب و کادمیوم(به ترتیب با غلظت های 400 و 20 میلی گرم بر کیلو گرم خاک)، کاملاً مخلوط و به داخل گلدانهای پلاستیکی 10 کیلوگرمی منتقل گردید. از 3 گونه بومی گیاهان منا طق شما لی کشور با نامهای گاوپنبه(Abutilon theophrasti)، گیاه تاج خروس وحشی(Amaranthus retroflexus) و ذرت(Zea maize)، استفاده شد. میزان غلظت سرب و کادمیوم در نمونه های خاک و گیاه به کمک دستگاه جذب اتمی مدل Perkin-Elmer مدل 603 آزمایشگاه آنالیز دانشگاه تهران تعیین گردید.نتایج و بحث: بیشینه غلظت سرب(5/686، 538، 5/264) بر حسب میلی گرم بر کیلو گرم به ترتیب در گیاهان ذرت، تاج خروس وحشی و گاو پنبه و بیشینه میزان کادمیوم(66، 43، 36) به ترتیب در گیاهان تاج خروس وحشی، گاو پنبه و ذرت وجود داشته که به تیمار های حاوی EDTA مربوط می باشد. کمینه سرب، 15 میلی گرم بر کیلوگرم در گیاه گاو پنبه و کمینه کادمیوم، 5/5 میلی گرم بر کیلوگرم در گیاه ذرت وجود داشته که به تیمارهای دارای فسفات آمونیوم مربوط می باشد. میانگین سرب در اندام های هوایی گیاهان تاج خروس وحشی و گاو پنبه در تیمارهای EDTA و سیترات آمونیوم بیشتر از اندام های زیر زمینی( بر خلاف گیاه ذرت)، در حالی که غلظت کادمیوم در کلیه تیمارها، در ریشه گیاهان بیشتر از ساقه و برگ بوده است. در این مطالعه، گیاهان ذرت و تاج خروس وحشی به ترتیب بیشترین میزان سرب و کادمیوم را دارا بوده اند.نتیجه گیری: با توجه به میزان جذب قابل توجه فلزات سنگین سرب و کادمیوم موجود در خاک توسط گیاهان غیر خوراکی مناطق شمالی کشور(تاج خروس وحشی و گاو پنبه) و وجود غلظت های پایین فلزات سنگین در خاک های اطراف مناطق صنعتی استان های سرسبز شمال کشور، استفاده از تکنولوژی گیاه پالایی، گامی بسیار اساسی در راستای حفظ محیط زیست و تامین و ارتقای سطح سلامت در جامعه خواهد بود.

کلیدواژه ها:

سرب ، کادمیوم ، خاک ، گیاهان ، مواد افزودنی ، گیاه پالایی