بررسی وضعیت تغذیه گرایی در منابع تامین کننده آب آشامیدنی : مطالعه موردی سد مخزنی اکباتان همدان

مقدمه و اهمیت موضوع: امروزه به دلیل رشد جمعیت و توسعه صنایع، آلودگی های مختلفی وارد منابع آب سطحی می گردد. یکی از پدیده های که در آب های سطحی بخصوص مخازن موجب زوال کیفیت آب می شود بروز تغذیه گرایی می باشد که در اثر ورود مواد مغذی بالاخص نیترات و فسفات به منابع آبی به وجود می آید. در مخازن مرتفع مانند سد مخزنی اکباتان همدان به علت شرایط خاصی که در آن بوجود می آید پتانسیل ایجاد این پدیده بسیار بالا می رود و به علت رشد فزاینده جلبک ها در آن مقبول مصرف کننده گان نمی باشد. لذا در این مطالعه به بررسی وضعیت تغذیه گرایی دریاچه مذکور با استفاده از شاخص های تغذیه گرایی پرداخته شده است. مواد و روشها: در این پژوهش در ابتدا پارامترهای فسفات، نیترات و کلروفیل a در ماه های مختلف سال 1389 و در اواسط هر ماه در عمق 5/0 متری آب در نقاط مختلف سطح دریاچه نمونه برداری شد و با استفاده از روش های استاندارد اندازه گیری گردید، سپس شاخص های غنی شدگی کارلسون ، چاپرا و والن وایدر با استفاده از روابط ریاضی و جداول مربوطه تعیین گردیدند.نتایج و بحث: مغذی ترین حالت تغذیه گرایی مربوط به مردادماه (66/53 اتروفیک) و کمترین حالت مربوط به بهمن ماه (97/45 اتروفیک) بوده است که نشان دهنده این موضوع می باشد که مخزن در فصل زمستان به سمت شرایط نیمه مغذی بهبود یافته است. همچنین در ایستگاه شماره 6 که ورودی دریاچه می باشد بالاترین حالت تغذیه گرایی مشاهده گردید. باتوجه به بررسی شاخص های مذکور و نسبت N/P عامل اصلی تغذیه گرایی در دریاچه ترکیبات فسفری بوده است که از منابع برون مخزنی وارد دریاچه گردیده است. نتایج آزمون آماری پیرسون نشان داد شاخص کیفیت آب با شاخص غنی شدگی کارلسون بر حسب فسفر در سطح معنی داری 01/0 ، همبستگی معکوس معنی داری داشته است ، 001/0Pvalue< نتیجه گیری: شاخص های غنی شدگی نشان دادند در اکثر ماه های سال دریاچه دارای شرایط مغذی خطرناک می باشد که این پدیده می تواند در سال های خشک تشدید یابد وموجب کاهش شدید اکسیژن محلول در آب و به تبع آن کاهش کیفیت آب ورودی به تصفیه خانه گردد، لذا به منظور بهبود شرایط و بالا بردن کیفیت آب خروجی از سد پیشنهاد می گردد غلظت مواد مغذی ورودی به مخزن را به میزان 50 درصد اولیه کاهش داد تا دریاچه از حالت اتروفیکی خارج گردد.

کلیدواژه ها:

سد مخزنی اکباتان ، شاخص های تغذیه گرایی ، کارلسون ، چاپرا