از حیات تا خاموشی: بازنمایی میراث فرهنگی ناملموس عشایر استان اصفهان

ایران با برخورداری از جمعیت قابل توجه عشایر که حدود ۵۹% از عرصه های جغرافیایی کشور را در برمی گیرند، گنجینه ای غنی از میراث فرهنگی ناملموس را در خود جای داده است. این میراث شامل طیف گسترده ای از مظاهر فرهنگی همچون هنرهای دستی، آداب ورسوم، جشن ها، بازی ها، موسیقی بومی، ادبیات شفاهی و سایر جلوه های معنوی زندگی عشایری است. بااین حال تغییرات سریع در سبک زندگی، تحولات اجتماعی و فرهنگی و مهاجرت نسل جوان به شهرها و بی توجهی به برنامه ریزی های فرهنگی موجب شده است تا بخش عمده ای از این میراث در معرض فراموشی و زوال قرار گیرند. پژوهش حاضر باهدف بررسی وضعیت بخشی از میراث معنوی عشایر استان اصفهان و میزان درخطر بودن آن ها و تطبیق هر عرصه با معیارهای ثبت ملی و درنهایت ارائه راهکارهایی برای حفظ، ثبت و انتقال میراث ناملموس عشایر به نسل های آینده انجام شده است. این مطالعه با روش کیفی و بهره گیری از مصاحبه های نیمه ساختاریافته میدانی و تلفنی با عشایر قشقایی، بختیاری و عرب جرقویه اصفهان و همچنین گفتگو با کارشناسان و متخصصان حوزه ی میراث ناملموس انجام شده است. داده های گردآوری شده با روش تحلیل محتوای کیفی، بررسی و تفسیر شده اند. نتایج پژوهش نشان داد که علیرغم اهمیت والای این میراث ازنظر هویتی، فرهنگی و تاریخی و دارا بودن شرایط ثبت ملی، برخی عناصر آن در آستانه فراموشی کامل قرار دارند. ازجمله عوامل موثر در این روند می توان به گسست نسلی، بی توجهی به ارزش های بومی در برنامه های آموزشی، کاهش کارکرد سنتی در زندگی روزمره عشایر و نبود سیاست های حمایتی موثر از سوی نهادهای فرهنگی اشاره کرد. در پایان، پژوهش بر ضرورت تدوین راهبردهای استانی و ملی با رویکرد مشارکتی، تبیین جایگاه میراث ناملموس در آموزش های رسمی و غیررسمی برای حمایت پایدار از حاملان آن تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

میراث فرهنگی ، میراث فرهنگی ناملموس ، عشایر استان اصفهان ، ثبت ملی