بررسی تفاوت در تفسیر نهاد های حقوق بشر در اسلام و اعالمیه جهانی حقوق بشر

در تمامی مکاتب فکری و ادیان ابراهیمی برای نوع بشر، فارغ از رنگ و نژاد و زبان و ملیت و سایر ویژگی های ذاتی مادی؛ امتیازاتی در نظر گرفته شده است. نظیر حق آزادی در تمام صور مختلف آن و برابری و کرامت انسانی که پذیرش آن مستلزم پذیرش لوازم آن نظیر منع ایذاء و شکنجه و منع برده داری می شود. مسئله این است که هر یک از مکاتب فکری چه تعریف و مفهومی از این ارزش های والی انسانی متصور هستند. و تفاوت در رویکرد اشان منجر به چه نتایجی می شود. هدف اصلی این پژوهش، واکاوی مبانی فلسفی، منابع، و اصول حاکم بر حقوق بشر در اسلام و مقایسه آن با مفاد اعالمیه جهانی حقوق بشر است. با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و استناد به منابع اسلامی (قرآن، سنت، و آرای فقها) و اسناد بین المللی، این مقاله نشان می دهد که اسلام قرن ها پیش از تدوین اعالمیه جهانی حقوق بشر، با تاکید بر کرامت ذاتی انسان، عدالت، برابری، و حق حیات، چارچوبی جامع برای حقوق بشر ارائه کرده است. با این حال، تفاوتهای معناداری نیز وجود دارد؛ از جمله تاکید اسلام بر توازن بین حقوق فردی و مسئولیت های اجتماعی، محدودیت های اخلاقی در اعمال آزادی ها، و نقش دین در تعریف حقوق؛ از سوی دیگر، اعالمیه جهانی حقوق بشر با محوریت سکولاریسم و فردگرایی، بیشتر بر آزادی های مدنی و سیاسی تمرکز دارد و کمتر به مسئولیت های جمعی و ارزش های فرامادی می پردازد. این مقاله نتیجه می گیرد که هر دو نظام با وجود تفاوت های بنیادین، در پاسداشت حقوق بنیادین انسان مشترک هستند، اما نظام حقوقی اسلام با تکیه بر مبانی الهی و اخلاقی، رویکردی جامعتر و متوازن تر در تلفیق حقوق فردی و مصالح اجتماعی ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

حقوق بشر در اسلام ، کرامت انسانی ، عدالت ، آزادی ، مسئولیت اجتماعی