نقش قرآن در تحولات فرهنگی و اجتماعی جوامع اسلامی

نزول قرآن کریم نقطه عطفی در تحولات فرهنگی و اجتماعی جوامع اسلامی ایجاد کرد و با ارائه نظام ارزشی مبتنی بر توحید، عدالت و اخلاق، ساختارهای دینی، اجتماعی و فرهنگی این جوامع را بازسازی نمود. هدف این پژوهش، تبیین نقش قرآن در شکلدهی به ارزش ها، نهادها و روابط اجتماعی جوامع اسلامی از صدر اسلام تا دوران معاصر است. این مطالعه با روش تحلیلی-توصیفی و بهره گیری از آیات قرآنی، تفاسیر معتبر، منابع تاریخی و مقالات علمی انجام شده و داده ها از طریق تحلیل مفاهیم قرآنی و مطالعات تطبیقی در بستر جوامع اسلامی متنوع بررسی گردیده اند. یافته ها نشان میدهند که قرآن با ریشه کنی باورهای شرک آلود، استقرار مساوات در حقوق انسانی و ارتقای اخلاق اجتماعی، تحولی عمیق در جوامع اسلامی پدید آورد. این تحولات در اصلاح نظام خانواده، تقویت انسجام فرهنگی از طریق هنر و ادبیات، و توسعه نهادهای اجتماعی مبتنی بر عدالت نمود یافت. قرآن با الهام بخشی به مضامین ادبی، هنرهای تجسمی و معماری اسلامی، هویت فرهنگی یکپارچه ای را در جهان اسلام شکل داد و با ترویج ارزشهایی چون همدلی و مسئولیت پذیری، روابط اجتماعی را از تبعیض به سوی برابری هدایت کرد. این پژوهش تاکید میکند که قرآن، فراتر از یک متن دینی، به عنوان محرکی برای تحولات اجتماعی و فرهنگی عمل کرده و با ارائه الگویی جامع، همچنان ظرفیت هدایت جوامع اسلامی در مواجهه با چالشهای معاصر را داراست.

کلیدواژه ها:

قرآن کریم ، تحولات فرهنگی ، عدالت اجتماعی ، هنر اسلامی ، تغییرات اجتماعی