مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی شهر گرگان با استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی

هدف اصلی تاسیس ایستگاه های آتش نشانی تامین بخشی از امنیت شهر در راستای اهداف از قبل تعریف شده آنها می باشد . لازمه رسیدن به این هدف، اعمال دید سیستماتیک و یکپارچه به عناصر شهری بـصورت میکـرو و جهـت دهـی ساختار شهر در قالب ماکرو است که این مهم در قالب استفاده از سیستم هـای اطلاعـات جغرافیـایی ) ) GIS تـا حـد زیادی دست یافتنی است . تغییرات تصاعدی ساختار شهرها بخصوص در سال های اخیر عملا بیشتر از جهت بخـش و کنترل آن ها بوده و در نتیجه ایستگاه های آتش نشانی از نظر ایفای نقش با چالش های زیادی روبرو شدند . تعیین مکان مناسب جهت تاسیس این ایستگاه ها یکی از مهمترین وظایف و اهداف مدیران شهری است که باید قبل از اجرا، در یک چارچوب سیستماتیک آماده سازی گردد . در واقع هدف اصلی از مکان یـابی، جلـوگیری از هـدر رفـتن هزینه ها از یک طرف و تضمین کارآیی بهینه ایستگاه ها در تقابل با سیستم شهری است . در تحقیق حاضر، هدف اصلی، تعیین بهترین مکان ها برای تاسیس ایستگاه های آتش نشانی شهر گرگان یـا جابجـایی مکانی برخی از آنها ( درصورت لزوم ) می باشد . بدین منظور درابتدا و پس از تعریف مدل مفهومی، ضـوابط مـوثر در مکان یابی ایستگاه های آتش نشانی مشخص شده و اطلاعات مرتبط با هر یک از آنها آماده سازی گردیـد . در مرحلـه بعد و از میان مدل های ارزیابی تصمیم گیری چندمعیاره، فرایند تحلیل سلسله مراتبی تحلیلی ) ) AHP بعنوان مدل مورد استفاده در وزن دهی معیارها در قالب مقایسات زوجی و بر اساس نظرات کارشناسان اعمال گردید . پس از جمع آوری نظرات کارشناسان و بمنظور جلوگیری از ورود برخی از نظرات احتمالی غیر کارشناسی، مقادیر سازگاری قضاوت ها، محاسبه گردید و پس از قابل قبول واقع شدن مقادیر CR ، از این اوزان جهت بررسی های بعدی استفاده گردید . از بین مدل های ترکیب، مدل منطق فازی و در قالب استفاده از توابع عضویت که اکثرا بصورت کاربر مبنا بودند، بکار گرفته شدند . با توجه به اهمیت تحلیل شبکه و نقشی که GIS می توانست در بررسی شبکه حمل و نقل شهری گرگان داشته باشـد، در بخشی مجزا، قابلیت های تحلیلی آن در انجام برخی از آنالیزهای معمول از جمله بهینه ترین مسیر ها برای حرکـت ماشین های آتش نشانی از ایستگاه به محل وقوع حادثه و همچنین محدوده خدماتی ایستگاه هـا در اوج بـار ترافیـک شبکه شهری ( ساعت 11/5 صبح ) مورد بررسی قرار گرفت ، وجود همپوشی های مکانی بالا در بین ایستگاه ها در برابـر خلاهای خدمات رسانی در بخش های دیگری از شهر، می تواند موید مکان گزینی ناعادلانه فـضایی خـدمات رسـانی ایمنی شهر باشد . لذا پس از اولویت بندی مناطق مختلف شهر در جهت تاسیس ایستگاه ها، با درنظر داشـتن موقعیـت کنونی آنها از یک طرف و جابجایی پنجره ای نقاط در نقشه اولویت بندی شهر و در تناظر با شبکه حمل و نقل شهری، مکان های جدید پیشنهاد شدند .

کلیدواژه ها:

سیستم های اطلاعات جغرافیایی ) ) GIS ، ایستگاه های آتش نشانی ، مکان یابی ، فراینـد تحلیـل سلـسله مراتبی ) ) AHP ، مدل منطق فازی و تحلیل شبکه