استقرار و ارزیابی یک سامانه تصمیم یار به منظور ارتقاء مدیریت آبیاری در مزارع پایلوت جنوب حوضه آبریز دریاچه ارومیه

امروزه، سامانه های پشتیبانی تصمیم (DSS) به عنوان ابزاری ارزشمندی برای بهینه سازی برنامه آبیاری با استفاده از یکپارچه سازی منابع داده، مدل ها و الگوریتم های تصمیم گیری مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. در پژوهش حاضر یک سامانه تصمیم یار آبیاری (IDSS) که به راحتی قابل سفارشی سازی و تطبیق با شرایط و انواع مختلف سامانه های آبیاری می باشد، در ۸ مزرعه و باغ واقع در حوضه دریاچه ارومیه در طی سال زارعی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ اجرا و مورد ارزیابی قرار گرفت. این سامانه نیاز آبیاری واقعی هر محصول را بر اساس نوع بافت خاک، مراحل مختلف رشد، شرایط اقلیمی، پیش بینی آب و هوا، شکل مزرعه یا باغ، وضعیت حقابه و نوع سامانه ی آبیاری موجود در مزرعه یا باغ برای تصمیم گیری در اختیار کشاورز قرار می دهد. نتایج بررسی دو بخش شاهد (آبیاری معمول کشاورز) و تیمار (برنامه ریزی آبیاری براساس IDSS) نشان داد که اعمال برنامه آبیاری ارائه شده توسط IDSS در بخش تیمار به طور میانگین باعث افزایش ۳/۸۷، ۷/۲۰ و ۵/۱ درصدی بهره وری آب به ترتیب در سامانه های آبیاری قطره ای، بارانی و کرتی شد. باتوجه به نتایج پژوهش حاضر، در صورت استفاده از سامانه IDSS برای مزارع و باغات تحت آبیاری سطحی جهت دستیابی به نتایج کارآمدتر، باید بهینه سازی سامانه آبیاری از قبیل بهینه سازی طول کرت های آبیاری مورد توجه قرار گیرد. همچنین نتایج نشان داد که ارائه برنامه بهینه و صحیح آبیاری که بتواند نیاز آبی گیاه را به موقع تامین کند یکی از ضروری ترین اقدامات در جهت افزایش بهره وری آب کشاورزی است که استفاده از سامانه های IDSS می تواند در این زمینه بسیار مفید و کارآمد باشد.

کلیدواژه ها:

آبیاری دقیق ، برنامه ریزی آبیاری ، بهره وری آب کشاورزی ، کشاورزی هوشمند ، شبکه آبیاری و زهکشی مهاباد