تعیین مکان های مستعد تامین منابع آب کوچک از طریق احداث سد زیرزمینی در حوضه آبریز یزدان آباد

امروزه یکی از معیارهای قرارگیری در جمع کشورهای توسعه یافته، مدیریت و بهره برداری بهینه از منابع انرژی، به خصوص منابع آب، میباشد. باتوجه به اینکه بیشتر مناطق ایران دارای اقلیم گرم و خشک است و زمان و میزان بارش در نقاط مختلف آن متفاوت است، تامین منابع آب در هرنقطه از کشور با مدیریت منابع آبهای سطحی و زیرسطحی ضروری میباشد. با توجه به شرایط آب و هوایی مناطق گرم و خشک کشور، یکی ازروشهای مناسب تامین منابع آب کوچک، استفاده از سدهای زیرزمینی میباشد. منطقه مورد مطالعه، حوضه آبریز دشت یزدان آباد در جنوب غربکویر حاج علیقلی دامغان انتخاب شده است که بخشی از مسیر راه آهن تهران– مشهد از قسمت شمال غربی حوضه، در فاصلهی ایستگاه هایهفت خوان و لارستان، عبور می کند. برای مکانیابی سدهای زیرزمینی، مطالعات حوضه های آبریز منتهی به مسیر ریل راه آهن انجام شده است. برایاین منظور، پارامترهای موثر در مکانیابی جهت احداث سد زیرزمینی شامل: شبکه آبراهه، شیب، زمین شناسی، گسل، چاه، چشمه و مسیر عبور ریلراه آهن تعیین شدند. لایه های اطلاعاتی و حریم های لازم بر اساس خصوصیات منطقه و پژوهشهای مشابه در محیط نرم افزار ArcGIS آماده شدند و سپس با استفاده از منطق بولین و تلفیق نقشه های نهایی، مناطق مستعد جهت تامین منابع آب برای ایستگاه های راه آهن موجود در بخشی از اینحوضه آبریز کویری تعیین گردید. نتایج نشان داد که در این حوضه، در بین عوامل موثر در مکانیابی، بیشترین تاثیر را پارامتر آبراهه و کمترینتاثیر را پارامترهای چاه و چشمه به خود اختصاص داده اند. تعداد ۹ محور مناسب جهت تامین منابع آب با احداث سد زیرزمینی شناخته شد، که ازآب تامین شده میتوان برای حل مشکلات کمبود آب و توسعه ایستگاه یاد شده استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

سد زیرزمینی ، مکانیابی ، تامین آب ، سامانه اطلاعات جغرافیایی