راهکارهای طراحی اقلیمی در عنصر معماری حوضخانه در خانه های سنتی اصفهان

شرایط آب و هوایی از گذشته مسئله ای مهم در طراحی ساختمان ها بوده است . مسائل عدیدهای که شرایط اقلیمی ایجاد می کند، انسان را برآن داشته تا منطبق بر آن شرایط سکونت خویش را در آسایش فراهم نماید. بهرهبرداری از عناصر اقلیمی (دما، تابش ، رطوبت ، باد) در جهت مطلوب در راستای فراهم نمودن آسایش حرارتی ساکنین در محیط های مسکونی به خصوص در ایران، سابقه ای دیرینه دارد. این مسئله در آب و هوای گرم و خشک مناطق مرکزی ایران به واسطه شرایط بسیار سختی که اقلیم ایجاد می کند، معماری را ایجاد کرده است که بر گرمای شدید هوا، تابش مستقیم آفتاب، خشکی هوا و ... فائق آید و فضاهایی خلق نماید که آسایش ساکنین خود را تضمین می کنند. فضای حوضخانه در خانه های اصفهان یکی از این فضاهاست که با طراحی اقلیمی قادر بوده در فصل سخت تابستان، فضایی مطلوب را به وجود آورد. حوضخانه فضایی غالبا سرپوشیده و مرتفع است با حوضی در میان که معمولا با فضاهای اطراف مرتبط می شود. طبق بررسی های به عمل آمده، در خانه های اصفهان فضای حوضخانه غالبا در جبهه شمالی حیاط مرکزی احداث می شده و ۱۰ تا ۱۵ درصد زیربنای مسقف را شامل می شده است که حاکی از اهمیت این فضا در ساختار معماری خانه بوده است . پژوهش حاضر با هدف استخراج راهکارهای اقلیمی به کار رفته در طراحی حوضخانه ها، به بررسی این فضا در ساختار ۸ مورد از خانه های اصفهان پرداخته است . طی تحلیل نمونه های مورد پژوهش ، بسیاری از ویژگی های حوضخانه ها مشخص شد به طور مثال؛ استفاده بیشتر از فرم چلیپا در پلان، دربر گرفته شدن حوضخانه توسط فضاهای اصلی مثل تالار، نورگیری غیر مستقیم فضا و ... از جمله این ویژگی ها هستند. در نهایت طبق بررسی های انجام شده، نتایج این پژوهش راهکارهای استفاده شده در طراحی اقلیمی حوضخانه های موجود در خانه های اصفهان را نشان می دهد.

کلیدواژه ها:

راهکار طراحی اقلیمی ، حوضخانه ، اصفهان ، اقلیم گرم و خشک