قلمرو مفهومی مسلوب الاختیار بر اثر مستی (در رویکرد حقوق سلامت و پزشکی قانونی )

زمینه و هدف: برای آنکه کسی مسئول افعال خویش شناخته شود باید در حین ارتکاب جرم مختار باشد.یکی از مباحث بسیار مهم در حقوق اختیار است . چراکه تعیین و تشخیص مسلوب الاختیار بودن بر اثر مستی از جمله عوامل مهم در رافع مسئولیت کیفری به حساب می آید. از همین رو هدف از مقاله حاضر بررسی قلمرو مفهومی مسلوب الاختیار بر اثر مستی در حقوق سلامت و پزشکی قانونی است .روش تحقیق : این پژوهش با استفاده از روشهای گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه ای و تطبیق و انطباق آن با نظریات فقها، علماء و دکترین حقوقی با روش منطقی و استقلال عقلی به تجزیه وتحلیل اطلاعات جمع آوری شده پرداخته شده است .یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از این است که قانونگذار ایران در موارد مختلف به موضوع مستی پرداخته است و هم چنین انواع و اقسام مستی تحت قالب مستی تعمدی ، مستی اتفاقی و مستی مزمن با احکام متفاوت را در قالب مسلوب الاختیار بودن بیان نموده است و به عنوان یکی از عوامل رافع مسئولیت کیفری شناخته شده است . همچنانکه در پزشکی قانونی نیز به عنوان مرجع کارشناسی در خصوص اخذ گواهی ، مبنی بر وجود الکل در خون فرد به منظور تصمیم گیری قضایی است .نتیجه گیری : بر اساس نتایج پژوهش مستی از عوامل رافع مسئولیت کیفری که همانند صغر و جنون امکان انتساب جرم را به مرتکب زایل می کند علی رغم اختلاف در تعریف مستی ازنظر منشا یا عوارض آن باید گفت که مقنن کیفری ایران مستی را به گونه ای که سالب اراده و اختیار فرد باشد در جرائم مستوجب قصاص موردتوجه قرار داده است . مع هذا باوجوداین رفع خلاهای قانونی در خصوص امکان اخذ دیه یا بار کردن مجازات تعزیری بر قاتل مست ؛ رفع ابهام در تاثیر مستی در مجازاتهای حدی و دیه ؛ ضروری است و به نظر می رسد توسعه تعریف مستی به حالت های برخاسته از استعمال قرصهای روانگردان و موادمخدر با مصالح اجتماعی انطباق دارد.

کلیدواژه ها:

مستی ، مسلوب الاختیار ، مسئولیت کیفری ، حقوق سلامت ، پزشکی قانونی