گونه شناسی تطبیقی تشعیر نگاره های خمسه نظامی تهماسبی (کد OR 2265)

سال انتشار: 1397
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 495

فایل این مقاله در 14 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JIC-3-1_007

تاریخ نمایه سازی: 6 اسفند 1398

چکیده مقاله:

در عرصه کتاب آرایی، تشعیر یکی از مهمترین آرایه های تزیینی محسوب می شود که پس از شکل گیری اش، در هردوره ویژگی های زیبایی شناختی متفاوتی به خود گرفته است. دوره صفویه به عنوان عصر طلایی ایرن هنر شناختهمی شود و یکی از برجسته ترین نمونه های تشعیری متعلق به ایرن دوره، خمسه نظامی تهماسبی است. تشعیرنگاره های این نسخه در برخی از صفحات تعویض و ترمیم شده اند و همچنین شیوه های گوناگونی در ساختار وطراحی شان دیده می شود. با توجه به تنوع نقش مایه های موجود در حواشی نگاره ها این سوال مطرح می شود کهتشعیر نگاره های خمسه تهماسبی بر اساس ویژگی های بصری و اجرایی به چند گونه قابل تقسیم اند و چه تمایاتو تشابهاتی با یکدیگر دارند این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی به این سوال پاسخ داده و هدف آنگونه شناسی تشعیر نگاره های نسخه مذکور و شناخت تفاوت ها و شباهت های میان آنها به منظور آراستن صفحاتنگاره ها است. یافته های پژوهش نشان دهنده سه گونه تشعیر در حواشی نگاره هاست که بر اساس تطبیقویژگی های بصریشان با نسخه های مشابه، احتمالا در سده های دهم و یازدهم هجری و به واسطه هنرمندانسرشناس آن دوران شکل گرفته اند. تغییر ابعاد حواشی از گونه اول تا سوم و همچنین تنوع در ساختار چیدماننقوش تشعیری از مهمترین تمایزات میان سه گونه محسوب می شود. نقاط اشتراکی مانند هماهنگی جهت نگاره هابا نقوش تشعیری و دقت در صفحه آرایی نشان از اهمیت این نسخه در طول دوره صفویه دارد. تشعیرکاران عهدصفویه در هر دوره برای حفظ اصالت خود به صورت زنجیه وار به تقلید از نقش مایه های دوره های پیشین خودپرداخته اند و اشتراک دیگری را در این گونه ها رقم زده اند.

کلیدواژه ها:

تشعیر ، خمسه نیامی تهماسبی (کد OR 2265) ، ویژگی های بصری ، نقش مایه های صفویه

نویسندگان

فایزه نوروزی

دانشآموخته کارشناسی ارشد نقاشی، دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران

جمال عرب زاده

استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران

ایرج اسکندری

استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران