پراکنش رسوبات لسی در ایران و ژئومرفولوژی لس های جنوب و شرق آق بند در شمال استان گلستان (شهرستان گنبدکاووس)

لس رسوبات بادرفتی در اندازه سیلت است که با ترکیب کانی شناسی گوناگون از مناطق سرد عرضهای جغرافیایی بالا تا عرضهای متوسط و مناطق حارهای دیده میشود. در ایران به جز پهنه های وسیع لس در شمال و شمال شرق کشور از وجود این رسوبات در مناطق دیگر کشور اطلاعات کمی در دست است. وجود بادهای شدید، توپوگرافی مناسب برای به دام انداختن رسوبات بادرفتی و منبع سیلت، سه شرط اصلی برای تشکیل رسوبات لسی است. مطالعات اخیر نشاندهنده وجود بادهای شدید در دوران یخچالی است که انرژی لازم را برای انتقال سیلت فراهم میکند. همچنین فرآیندهایی مانند نمک هوادیدگی، در مناطق خشک و بیابانی ایران، نیز میتواند سیلت موردنیاز برای تشکیل لس را فراهم کند. منطقه مورد مطالعه آقبند در شمال گنبد کاووس قطب کشاورزی استان گلستان است، بدین ترتیب بررسی و شناخت رخسارهای فرسایشی از جمله فرسایش خندقی، بدلند، فرسایش تونلی، لغزش در آن اهمیت دارد. از مهمترین فرآیندهای اصلی تشکیلدهندی این اشکال خصوصیات اقلیمی منطقه خشک و نیمه خشک بوده که به همراه سایر عوامل طبیعی دخالت لازم را صورت دادهاند. با استفاده از روشهای آزمایشگاهی که در تجزیه و تحلیل خاکهای منطقه مورد مطالعه صورت گرفته، این نتیجه حاصل شد که وجود آهک، سیلت، رس و گچ در لسهای منطقه رخساره های فرسایش خندقی درنواحی خشک مرکزی ، پایپنگ در نواحی نیمه خشک شمالی، لغزش در نواحی مرطوب جنوبی و بدلند را تقریبا0 در اکثر بخشهای شمالی و مرکزی بهوجود آورده است.

کلیدواژه ها:

لس ، سیلت ، رخساره های فرسایشی ، خندق ، پایپینگ ، بدلند