نقش کیفیت سیما و منظر شهری در هویت کالبدی شهر (مطالعه موردی اسلامشهر)

هر پدیده ای را می توان از سه منظر کالبدی، محتوایی و معنایی مورد بررسی قرار داد. و هرگاه در آثار مصنوع (معماری و شهرسازی) هماهنگی و همراهی کامل بین این ابعاد اتفاق بیفتد، آن اثر یا پدیده را زیبا و هویتمند می دانیم. تداوم اصول و ساختار معماری و شهرسازی ایران از باستان تا قاجاریه دلیلی است بر وجود هماهنگی در ابعاد وجودی شهر به حد مقبول خود. سازگاری محیط و شرایط محیطی با هویت فردی و شخصیتی ساکنان شهر، باعث افزایش روح مکان در ذهن شهروندان و در نتیجه حس تعلق و مشارکت در نگهداری و سازندگی محله های شهری می شد ولی فرآیند جهانی شدن با بر هم ریختن فضای انحصاری و از بین بردن مصونیت فرهنگها قابلیت و توانایی آنها را در زمینه ی هویت سازی سنتی بسیار کاهش داد. موضوع مقاله حاضر برگرفته از رساله کارشناسی ارشد نگارنده، و بر اساس دغدغه امروز ساکنان اغلب شهرهای ایران و خصوصاً شهرهایی که در دهه های جدید از حالت آبادی و روستا به شهر تبدیل شده اند صورت گرفته است. اسلامشهر با توجه به قدمت کوتاه شهر شدن آن، دارای معضلات کالبدی شدیدی است که خوانایی و زیبایی آن در سطح بسیار ضعیفی قرار گرفته و آنچه ظواهر امر نشان می دهد، عمدتاً براساس توسعه و اداره غیر کارشناسانه شهر توسط تصمیم سازان و مسئولین شهری، فقدان برنامه جامع و بومی کارشناسی شده، عملکردهای ضعیف و پراکنده صورت گرفته قبلی را نیز امحاء نموده است. با توجه به شناخت طولانی مدتِ نگارنده از منطقه و علاقه به سامان یافتن و هویت یافتن فیزیک شهر، بر اساس احساس وظیفه حرفه ای، این موضوع و شهر را انتخاب نموده است. در طول دو سال پژوهش و بررسی و تدقیق در موضوع، نکات مهمی در زمینه های مختلف مسائل شهر تبیین شد. امید است این پژوهش پس از پایان کمک مؤثری در تصمیم گیری مدیران و طراحان توسعه شهر و راه گشایی برای پژوهشگران بعدی باشد. در این پژوهش برآنیم تا با تبیین روشهای مدیریت بصری، سازماندهی عناصر و متغیرهای عینی منظر(کالبدی) به روشهای کیفی و روش تحلیل کیفی، راهکارها و اولویتهای ارتقای هویت کالبدی سیما و منظر شهری را طی معیارها و طرحهایی ارائه دهیم.

کلیدواژه ها:

هویت ، مؤلفه های هویت شهر ، منظر شهری ، ساماندهی منظر ، سیمای شهر ، کیفیت و زیبایی شهر ، خیابان شهری ، اسلامشهر