بررسی تطبیقی نقوش نجومی ظروف فلزی قرن 6 و 7 هجری

بر اساس منابع مکتوب، انسانها در جوامع کهن، نگاه ویژه ای به جهان هستی و طبیعت پیرامون خود داشتند. نخستین ادراک مهم بشر از جهان، نقوش و اشکال تزیینی بود که باعث ارتباط انسان با سرشت خود گشت و نقوش حیوانی از جایگاه خاصی برخوردار شدند. با ورود اسلام و آمیختگی هنر با مذهب، تاریخ هنر ایران یکی از درخشان ترین دوره های خود را در دوره سلجوقی سپری کرد. در هنر ایرانی، صورتهای فلکی منطقه البروج، از جمله نقوش مهمی هستند که به عنوان آرایه های تزیینی در آثار مختلفی همچون فلزات قرن 6 و 7 هجری، در دوره اسلامی که مسلمانان علاوه بر پذیرش اسلام، در صدد حفظ آیین ها و سنن اجتماعی برآمدند، مورد استفاده قرار گرفتند. در این بررسی، به این موضوع از این جهت پرداخته شد که کمتر مورد کنکاش قرار گرفته است. بنابراین با طرح این پرسش که چرا نقوش به کار رفته در منطقه البروج مهم بوده و چطور در هنر فلز کاری دوره اسلامی ظهور کرد به بررسی نقوش و آثار فلزی دوره سلجوقی و اوایل خوارزمی پرداخته شد. تحقیق از نوع بنیادی است و به روش توصیفی - تطبیقی انجام گرفته و جمع آوری اطلاعات به روش اسنادی (کتابخانه ای) بررسی یافته است. در این پژوهش پس از بررسی نقوش منطقه البروج و فلزات دوره سلجوقی و اوایل خوارزمی و تجزیه و تحلیل نمونه های جدولی ارائه شد، که به نظر می رسد، در دوره ما قیل باستان استفاده از هنر، گویا جنبه اقتصادی، نمایشی داشته، حال آن که بعدا با پیشرفت فرهنگ بشر به مرحله نمادین و آیینی رسیده است. قدرت، خشونت و زیبایی حیوان برای انسان تقدس داشته و هنر ایران با بینشی معنوی روح و جلای خاصی به صنعت فلزکاری بخشیده است.

کلیدواژه ها:

منطقه البروج ، دوران اسلامی ، نقوش ، اسلام ، هنر