بررسی تحلیلی چرایی مجازات و کیفر از دیدگاه قرآن و حدیث

علت مجازات و کیفر دین اسلام علاوه بر ارعاب دیگران و بازدارندگی، رسیدن به عدالت با محور انتقام از مجرم و تسلی دادن به بزه دیده و همچنین سودمندی فردی و اجتماعی است. این مجازات ها منشا الهی داشته و از پروردگار سر چشمه می گیرد. انسان مسئول اعمال خود است و کیفری که می بیند نتیجه عمل خود اوست ازطرفی دیگر قوانین دینی همچون سایر قوانین عقلایی و قراردادهای اجتماعی به دنبال جلب مصالح و دفع مفاسد است. این کیفرها تبلور حکمت خداوند است نتیجه کیفرها در آیین الهی، همچون سایر افعال خداوند، خود حکمت می باشند و بر پایه ی حساب و کتاب دقیق و نظام احسن، استوارند. گفتنی است این بنیان استوار، افزون بر آنکه در اصل تشریع کیفر هست، در چشم پوشی الهی از آن همچون توبه، شفاعت و مانند آنها نیز وجود دارد. حکیمانه بودن گذشت نیز از آن روست که در نگرش اسلام، این مولفه بیهوده و گزاف نیست، بلکه وسیله ای است برای جهت دهی جامعه به سوی اخلاق برتر. از این رو، این منظور تنها در فرض های یاد شده از گذشت ، یعنی توبه و شفاعت، دست یافتنی است مجازات دنیوی بر اساس قراردادی بودن یا طبیعی بودن نتایجی را در بر خواهند داشت. مردم هر کشور بر مبنای قانون همان کشور برای جرم مجازاتی تعیین می کنند این قوانین قراردادی بوده و توسط انسان ها وضع شده است. اما مجازات طبیعی و یا اثر وضعی گناه اثری است که شخص گناه کار، گاه بر اساس سنت های الهی در پی مرتکب شدن گناه متحمل می شود. رابطه عمل و جزا در آخرت از نوع رابطه علی و معلولی است و در این جا رابطه عینیت و اتحاد حکم فرماست؛ یعنی آن چه در آخرت به منزله پاداش یا کیفر به نیکوکاران و بدکاران داده می شود، تجسم عمل آنهاست. درنهایت همه این ها از برنامه های تربیتی خداست چرا که خداوند بنده خود را دوست میدارد و به سبب همین ها او را از انحراف در صراط مستقیم باز خواهد داشت.

کلیدواژه ها:

قرآن کریم ، چرایی مجازات و کیفر ، حدیث