کرامت انسانی در قانون اساسی، قرآن و کتاب نهج البلاغه

کرامت ذاتی انسان، هدیه الهی بر جامعه بشری است. این کرامت آغازین فراتر از شاخصه های بزرگی و بزرگ زادگی متداول است که در مقابل دیدگان مردم قرار می گیرد. این والایی مربوط به جنسیت، دین، مذهب، قوم، ملیت، نژاد و فرهنگ خاصی نیست. نمودهای ارج نهادن این کرامت در سخن و سیره امام علی (ع) فراوان به چشم می آید. با بررسی تجمیعی در آیات قران و سیره امامان به خصوص کتاب نهج البلاغه متوجه ارج و بهاء انسان، به عنوان برترین مخلوق الهی، و همچنین دارای کرامت ویژه نسبت به دیگر موجودات می باشد. خداوند متعال، در بزرگداشت و برتری این مخلوق فرموده است: ولقد کرمنا بنی آدم وحملناهم فی البر والبحر ورزقناهم من الطیبات وفضلناهم علی کثیر ممن خلقنا تفضیلا؛[4] ما آدمیزادگان را گرامی داشتیم و آنها را در خشکی و دریا (بر مرکب های راهوار) حمل کردیم و از انواع روزی های پاکیزه به آن ها روزی دادیم و آن ها را بر بسیاری از موجوداتی که خلق کرده ایم برتری بخشیدیم.مظهر کرامت انسان، دارا بودن روحی خدایی است: ونفخت فیه من روحی؛[5] این سخن، جلوه کرامت الهی و مظهر و نمود عقل و برتری انسان است. و در نهایت به سبب دارا بودن این ویژگی ها و خصوصیات بود که انسان مسجود ملائک قرار گرفت: واذ قلنا للملائکه اسجدوا لآدم فسجدوا الا ابلیس ابی واستکبر وکان من الکافرین؛[8]امام علی (ع) با اشاره به این واقعه، سجده بر آدم را سبب گرامیداشت مقام انسان می شمارد: واستادی الله سبحانه الملائکه ودیعته لدیهم وعهد وصیته الیهم فی الاذعان بالسجود له والخشوع لتکرمته فقال سبحانه اسجدوا لآدم فسجدوا الا ابلیس [9] ؛[10] خداوند از فرشتگان خواست که ودیعه الهی و پیمان او را با سجود بر انسان و قبول کرامت و بزرگی او ادا کنند. آن جا که فرموده است: بر آدم سجده کنید و آنان هم سجده کردند مگر ابلیس