تحلیل خشکسالی با استفاده از شاخص خشکسالی پالمر واسنجی شده (مطالعه موردی ایستگاه تبخیر سنجی بهشت آباد)

کشور ایران از نظر موقعیت، در کمربند خشکی کره زمین قرار گرفته است و حدود دو سوم از آن را مناطق خشک و نیمه خشک تشکیل می دهند، بنابراین بروز پدیده ی خشکسالی در بسیاری از استانهای کشور، امری اجتناب ناپذیر است. با وجود این شرایط، مدیریت منابع آب موجود، می تواند یکی از راه کارهای اساسی دست یابی به توسعه پایدار باشد. از آن جایی که پدیده خشکسالی به آرامی شروع شده و ادامه می یابد، خسارات ناشی از آن به مراتب قابل ملاحظه می باشند. هدف از این تحقیق کمی کردن پدیده خشکسالی و تحلیل آن، به منظور شناسایی این پدیده است تا بتوان متخصصین این زمینه را یاری نمود تا گامی مثبت در جهت توسعه پایدار منابع با ارزش کشورمان بردارند. جهت نیل به این هدف می بایست از شاخص های خشکسالی استفاده شود. در این مطالعه برای تحلیل خشکسالی منطقه بهشت آباد که از مناطق مهم تامین کننده آب برای حوزه های آبخیز مجاور خود می باشد، از شاخص شدت خشکسالی پالمر واسنجی شده ( SC - PDSI ) استفاده شد که برای محاسبه آن به اطلاعات دما، بارش، وضعیت رطوبت خاک و عرض جغرافیایی منطقه نیاز بود. پس از بررسی آمار موجود بازه زمانی 1988 تا 2012 برای این منظور انتخاب شد و شاخص برای سال های مذکور محاسبه گردید. نمودارهای خروجی شرایط خشکسالی و ترسالی را در این ایستگاه نشان داده و نتایج حاکی از آن بود که دهه 90 میلادی مرطوب ترین سال ها را در خود جای داده و از سال 2000 به بعد شرایط خشکسالی در منطقه حاکم شده است. پس از آن به مقایسه شاخص SC - PDSI و شاخص PNPI پرداخته شد. آنچه مشاهده شد این است که علی رغم تطابق این دو شاخص در بسیاری از سال ها، شاخص PNPI به دلیل اینکه فقط عامل بارش را در نظر می گیرد در بیان خشکسالی برخی سالها ضعیف عمل می کند. روند کلی بیانگر تداوم خشکسالی در سال های اخیر در این منطقه می باشد که لزوم تصمیمات و برنامه ریزی های کاربردی و اصلاحی جهت پیشگیری از تکرار و تداوم پدیده ی خشکسالی در این منطقه را به کارشناسان این زمینه یاد آور می۔ شود، چرا که با برنامه ریزی های صحیح جهت استفاده از منابع آبی می توان از خسارات اقتصادی، اجتماعی، انسانی و ... ناشی از این واقعه جلو گیری نمود و یا آنها را به حداقل رساند. یقینا در این صورت است که می توان برای دست یابی به توسعه پایدار، علاوه بر حفظ منابع، از آنها استفاده بهینه نمود.

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، شاخص های تحلیل خشکسالی ، استان چهارمحال و بختیاری