بهره وری آب کشاورزی در استان خراسان رضوی (روشهای ارتقاء، چشم انداز توسعه)

بهره وری فیزیکی آب عبارت از نسبت عملکرد محصول به حجم آب مصرفی است. در این مقاله متوسط عملکرد 3 سال اخیر (منتهی به سال 1394) در تمامی شهرستان های استان خراسان رضوی برای محاسبه عملکرد در هکتار محصولات (صورت کسر بهره وری آب) استفاده شد. برای آب مصرفی هر محصول در واحد هکتار (مخرج کسر بهره-وری آب)، از اعداد برآورد شده توسط کارشناسان معاونت تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان و یافته های تحقیقاتی موجود بهره گرفته شد نتایج نشان داد بهره وری آب در محصولات زراعی غالب استان در وضع موجود 1.05 کیلوگرم بر متر مکعب می باشد که طی یک برنامه 5 و 10 ساله برای ارتقاء به اعداد 1.45 و 1.8کیلوگرم بر متر مکعب هدف گذاری انجام گردید. بهره وری آب در محصولات غالب باغی استان در وضعیت موجود 0.30 کیلوگرم بر متر مکعب برآورد شد. علت پایین تر بودن بهره وری آب در محصولات باغی استان این است که نزدیک به 60 درصد مساحت اراضی باغی استان را دو محصول زعفران و پسته تشکیل می دهند. بهره وری فیزیکی آب در زعفران و پسته (0.001 و 0.15 کیلوگرم بر متر مکعب) بسیار پایین است و همین مطلب موجب شده اعداد بهره وری فیزیکی آب محصولات باغی استان نسبت به محصولات زراعی کمتر باشد. برای دست یافتن به اهداف برنامه میان مدت (10 ساله شروع 1396) ارتقاء بهره وری آب کشاورزی در استان خراسان رضوی، 6 برنامه کلان شامل: توسعه سامانه های نوین آبیاری، اصلاح و بهبود روش های آبیاری سطحی، اصلاح الگوی کشت، توسعه کشت های گلخانه ای، اصلاح و بهبود مکانیزاسیون و کاهش ضایعات محصولات کشاورزی در نظر گرفته شد. در برنامه کوتاه مدت (5 ساله شروع 1396) ارتقاء بهره وری آب کشاورزی استان خراسان رضوی علاوه بر 6 برنامه کلان ده ساله، 6 برنامه کلان شامل: تغذیه و حاصلخیزی خاک، به نژادی، به زراعی و به باغی، آموزش و ترویج، توسعه کشاورزی حفاظتی و بهبود تجارت و بازار محصولات کشاورزی پیشنهاد شده است.

کلیدواژه ها:

ارتقاء ، برنامه ، بهره وری آب ، خراسان رضوی ، کشاورزی