مدیریت بهینه منابع آب کشاورزی، گامی به سوی توسعه پایدار

مدیریت منابع آب به عنوان هدف مطرح نیست بلکه قسمتی از فرآیند مدیریتی است که فراهم کننده نهاده حیاتی برای تولید و درآمد کشاورزان می باشد. در بسیاری از کشورهای در حال توسعه کشاورزی عمده ترین مصرف کننده آب می باشد و بیش از 85 درصد از منابع آبی و 70 درصد آبهای شیرین را مورد استفاده قرار داده است. کشاورزی یک بخش کلیدی برای کشورهای کم درآمد و علاوه براین 80 درصد از صادرات این کشورها حاصل این بخش است؛ برای بسیاری از کشورهای در حال توسعه هنوز کشاورزی به عنوان بزرگترین بخش تولید کننده در اقتصاد، بزرگترین منبع اقتصادی و اشتغال و مشارکت کننده در امر صادرات می باشد. در این میان آبیاری به عنوان مشارکت کننده اصلی در ارزش افزوده، اشتغال و صادرات است؛ بنابراین خط مشی های کشاورزی برروند برنامه های بخش آبیاری تاثیر گذار و به خصوص بر برنامه هایی که مرتبط به مشوق ها و مبادله، بازاریابی نهاده و بازده، سرمایه گذاری و امنیت غذایی است. با توجه به موضوع کمیابی منابع آب و رقابت سایر بخش ها با بخش کشاورزی بایستی ارائه خدمات آبیاری و استفاده بهینه از آن در اولویت قرار گیرد. متاسفانه به دلیل تراوش و نظام های آبیاری غیر موثر و کارا 60 درصد از منابع آب هدر می رود. در سالهای اخیر برقراری ارتباط میان تقاضای مصرف کنندگان و فراهم کنندگاه به منظور اطمینان از کافی بودن آب برای کشاورزی و مدیریت پایدار نظام آبیاری و برآورده ساختن سایر نیازها دارای اهمیت می باشد. محدودیت و دسترسی غیر قابل اطمینان به آب عامل تعیین کننده در تولید کشاورزی در برخی نواحی است، این مساله منشا در تنوع بارش دارد که احتمالا با تغییر شرایط آب و هوایی افزایش می یابد. هدف کلیدی در دهه های آینده اطمینان از این موضوع است که کشاورزی در افزایش ارزش افزوده، درآمد کشاورزان و امنیت غذایی در سطح جهانی، ملی و خانوار در مواجه با تقاضای سریع و فزاینده در راستای تامین مواد غذایی که مقرون به صرفه باشد دخالت دارد. امروزه اتلاف زیاد در نظام های آبیاری و کارکرد های ضعیف مدیریت آبیاری، وضعیت موجود در بسیاری از کشورها را وخیم ساخته است. آبیاری و زهکشی ضعیف ما را به سمت شوری و تالابی شدن پیش برده در حالی که این انتظار می رود که جمعیت جهان از 6 میلیارد به 10 میلیارد تا اواسط قرن حاضر افزایش می یابد و کشور های در حال توسعه با نیاز شدید به مواد غذایی روبه رو شوند. در حال حاضر 17 درصد از زمینهای تحت آبیاری 40 درصد غذای دنیا را تامین می نماید هر چند نظام های کنونی آبیاری برای کشاورزان خرده پا و فقیر از لحاظ مالی دور از دسترس است.

کلیدواژه ها:

مدیریت منابع آب ، توسعه پایدار ، آبیاری