نیاز مستمر به داده های سرشماری در بررسی های خاص جمعیتی در ایران ( با تأکید بر باروری و مرگ و میر)

تلاشهای سالهای اخیر در سازمانهای علاقه مند به ثبت اطلاعات خاص جمعیتی، یعنی زاد و ولد و مرگ و میر، نوید بخش آینده ای است که بنظر می رسد تدریجاً ضریب اطمینان و اعتماد به این داده ها را افزایش دهد و احتمالاً به یان گمان که دگیر نیاز به داده های مستقیم و نامستقیم سرشماری یا آمارگیری های همراه آن در مورد این خصوصیات نیست. دامن بزند، این عقیده بر این تصور شکل می گیرد که داده های سرشماری و آمارگیری های توام آن صرفاً برای برآورد سطوح باروری و مرگ و میر کاربرد دارند و هنگامی که داده های ثبتی، که بدلیل ثبت فراوانی رویدادها در زمان و مکان وقوع از دقت بیشتری برخوردارند. دردسترس است و اخذ این اطلاعات از سرشماری که موظف به جمع آوری آن نیست غیر منطقی است . اما نباید از خاطر دور داشت که روشهایی که تاکنون برای برآوردهای جمعیتی با استفاده از داده های سرشماری مورد استفاده قرار گرفته اند قبل از این که به قصد برآور بکار بسته شوند به ارزیابی این داده ها می پردازند افزون بر این ارزیابی داده های ثبتی که انتظار می رود با تلاشهای گفته شده رو به بهبود باشد ، یک ضرورت اجتناب ناپذیر است . بسیاری از روشهای غیرمستقیم که برای برآور شاخصهای باروری و مرگ و میر مورد استفاده قرار می گیرند برای مقایسه و ارزیابی داده های ثبتی کاربرد مفید و سودمندی دارند. روشهای نوعی براس مثل روش نسبت P/F و P1/F1، روش نسبت P/P ، روش مقایسه باروری ثبتی گروههای همدوره بین دو سرشماری با افزایش شمار زنده زایی، در ارزیابی داده های ثبتی زاد و ولد کاربرد وسیعی دارند. درمورد ارزیابی داده های مرگ و میر نیز همین اهمیت وجود دارد. اگرچه به دلیل خطای عمده و مسلم داده های مرگ و میر ثبتی در ایران، روشهای غیرمستقیم چون روش بیوگی، روش یتیمی و مجموعه روشهای برآورد مرگ و میر کودکان اصولاً برای برآورد سطح و روندمرگ و میر استفاده شده است لیکن این روشها قابلیت بالایی در ارزیابی داده های ثبتی مرگ دارند، بنابراین بنظر می رسد که نقش داده های غیرمستقیم جمعیتی حتی هنگامی که داده های ثبتی از اعتبار قابل قبولی برخوردار باشند، مهم و در شرایط کنونی که برنامه های توسعه و بهبود ثبت اطلاعات دنبال می شود بیش از پیش حیاتی است.

کلیدواژه ها:

سرشماری ، نظام ثبت وقایع حیاتی ، آمارگیری نمونه ای ، ارزیابی داده های ثبتی ، روشهای غیر مستقیم برآورد جمعیتی ، باروری ، مرگ و میر