بررسی وضعیت جذب و استفاده نور در کشت خالص و مخلوط سه گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.)، همیشه بهار (Calendula officinalis L.) و گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L.)

به منظور تعیین و مقایسه کارایی مصرف نور سه گونه گیاه دارویی سیاهدانه، همیشه بهار و گاوزبان اروپایی در کشت مخلوط جایگزینی، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 93-1392 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل نسبت های 50:50 سیاهدانه با گاوزبان (N:B)، سیاهدانه با همیشه بهار (N:C)، گاوزبان اروپایی با همیشه بهار (B:C)، کشت سه گانه با نسبت یک سوم از هر گونه (N:C:B) و کشت خالص آن ها با تراکم کامل بود. نتایج آزمایش نشان دهنده افزایش کارایی مصرف نور هر سه گونه در تیمارهای کشت مخلوط نسبت به تک کشتی بود که می تواند بدلیل مزیت کشت مخلوط در کاهش رقابت درون گونه ای و بهره وری بیشتر منابع در دسترس به خصوص تابش باشد. بالاترین کارایی مصرف نور برای سیاهدانه (Nigella sativa L.)، همیشه بهار (Calendula officinalis L.) و گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L.) به ترتیب با افزایش 7/2، 9/09 و 4/37 درصدی نسبت به تک کشتی آن ها، 1/34، 1/08 و 1/34 گرم بر مگاژول مربوط تیمار کشت مخلوط سه گانه بود. میزان کل جذب تابش فعال فتوسنتزی هرکدام از گونه ها و همچنین مجموع جذب در تیمار N:C:B کمتر از تابش جذب شده هر یک از گونه ها در تیمارهای N:B و C:B و نیز مجموع جذب این تیمارها بود ولی از میزان جذب N:C بیشتر بود که این امر احتمالا به دلیل تراکم نسبتا مناسب گاوزبان اروپایی در تیمار کشت خالص این گیاه و همچنین تراکم کم هر سه گونه در تیمار N:C:B (یک سوم نسبت به کشت خالص) جستجو کرد که با ایجاد مجموع شاخص برگ کمتر، تابش کمتری را دریافت و جذب نموده است. بنابراین، باتوجه به افزایش کارایی مصرف نور به نظر می رسد که بهره گیری از کشت مخلوط برای بهبود تولید گیاهان دارویی سیاهدانه، همیشه بهار و گاوزبان اروپایی می تواند از لحاظ اکولوژیکی مفید باشد.

کلیدواژه ها:

بهره وری منابع ، تابش فعال فتوسنتزی ، جذب تابش ، کشت مخلوط جایگزینی