بررسی تغییرات مکانی پراکنش سرب و کادمیوم با استفاده از تکنیک های زمین آمار و GIS (مطالعه موردی: اراضی اطراف مجتمع فولاد مبارکه)

زمینه و هدف: افزایش جمعیت و در نتیجه افزایش روزافزون نیازهای بشری منجر به گسترش روزبه روز صنایع شده و مدیریت نادرست بخش های صنعتی منجر به آلودگی هر چه بیشتر اراضی و در نتیجه آسیب های جبران ناپذیر به طبیعت و موجودات زنده می گردد. لذا بررسی نقش مراکز صنعتی در آلودگی خاک یکی از مهم ترین اقدامات در زمینه کنترل آلودگی ها است. روش بررسی: مجتمع صنعتی فولاد مبارکه نیز از این امر مستثنا نبوده، بدین منظور اراضی اطراف مجتمع فولاد مبارکه اصفهان انتخاب و در یک شبکه منظم 2km در یک بافر 10km اقدام به نمونه برداری از خاک سطحی گردید. تعداد 49 نمونه از نقاط مختلف برداشت شد. پارامترهای خاک از جمله بافت، اسیدیته و شوری اندازه گیری شد و همچنین میزان فلزات سنگین سرب و کادمیوم نیز با استفاده از دستگاه جذب اتمی شعله اندازه گیری گردید. یافته ها: آنالیز داده ها در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و با استفاده از تکنیک های زمین آماری نشان داد که داده ها نرمال هستند و با توجه به میزان (Root mean square) RMS کمتر مدل کروی مدلی مناسب برای بررسی تغییرات مکانی سرب و کادمیوم است. بیشترین و کمترین میزان غلظت سرب به ترتیب 50/88mg/kg و 26/70mg/kg و برای کادمیوم نیز 6mg/kg و 1/26mg/kg بوده است. نتایج همچنین گویای آن است که بین غلظت عناصر مذکور و ویژگی های خاک ارتباط معنی داری وجود ندارد (p> 0/05)، اما بین غلظت دو عنصر با یکدیگر ارتباط معنی داری دیده شد (p<0/001) همچنین نتایج تحقیق حاضر نشان دهنده آن است که جهت باد غالب نقش مهمی در پراکنش سرب و کادمیوم در منطقه مورد مطالعه داشته است. نتیجه گیری: نتایج بدست آمده نقش مجتمع صنعتی در آلودگی محیط را نشان می دهد. چرا که کانون اصلی سرب در شرق و جنوب غربی کارخانه فولاد مبارکه و برای کادمیوم نیز در شرق و غرب کارخانه بوده است. لذا انجام اقدامات مدیریتی و پایش دقیق تر جهت حفاظت از محیط زیست در صنعت مذکور الزامی است.

کلیدواژه ها:

آلودگی ، تهدید ، سرب ، کادمیوم ، مجتمع های صنعتی