بیابان و بیابان زدایی

در واقع تهدید حیات در بیابان به نسبت دیگر زیست بوم های حیاتی کره زمین جدی تر است و این چهره خشن، ناشی از فقر اقلیمی یا موقعیت زمین شناسی است. به عبارت دیگر، زایش بیابان ها در طول تاریخ زمین، کنشی است طبیعی که به شرایط دشوار جغرافیایی داده شده و قدمتی چند صد میلیون ساله دارد. آنچه مجامع معتبر علمی و بین المللی از آن به عنوان بیابان زایی یاد می کنند، پدیده ای به ظاهر نامحسوس اما بسیار خطرناک تر از بیابانی شدن اراضی است و آن کاهش ظرفیت تولید اراضی یا تخریب سرزمین می باشد،که تا حدود زیادی نیز متاثر از عملکرد های انسانی است . به عبارت دیگر منظور از بیابان زایی، هجوم بیابان به دیگر عرصه های غیر بیا بانی نیست، بلکه کاهش بار آوری در هر بوم سازگانی است. بیابان زایی تحت تاثیر دو دسته عوامل محیطی و انسانی است که در بین عوامل محیطی عامل اقلیمی با پارامتر هایی همچون زمان و میزان نامناسب بارندگی، تبخیر بالا، فراوانی و سرعت نسبتا زیاد باد ، دوره برگشت کوتاه و استمرار خشک سالی ها، گستردگی مناطق با اقلیم خشک و فرا خشک و.... و عامل زمین شناسی با پارامتر هایی مثل وجود سازندهای شور،قلیایی، تبخیری و حساس به فرسایش و همچنین بلایای طبیعی همچون لغزش و رانش زمین و سیل از مهمترین عوامل بیابان زا محسوب می گردند. در ارزیابی پیوسته پارامتر های مرتبط با بیابان زایی و فعالیت های مقابله با بیابان زایی تعیین شاخص ها و معیارها، گام نخست به شمار می رود که هدف از آن، بررسی امکان دستیابی به مجموعه ای از معیار ها و شاخص هایی گویا، ساده و منطقی است که بتواند نزدیک ترین ارزیابی ممکن به واقعیت را از جریان بیابان زایی و مقابله با بیابان زایی در ایران ارایه دهند. با تدوین برنامه ملی مدیریت مناطق بیابانی کشور در راستای تحقق اهداف سند چشم انداز 20ساله جمهوری اسلامی ایران و برنامه چهارم توسعه به اوج خود رسیده به طوری که امروز جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از موفقترین کشورها در زمینه بیابان زدایی و کنترل فرسایش بادی در سطح جامعه جهانی مطرح است.

کلیدواژه ها:

بیابان ، بیابان زایی ، بیابان زدایی