بررسی تطبیقی فلسفه تربیتی عطار نیشابوری و افلوطین

عطار، از بزرگان عرفان و تصوف اسلامی و افلوطین، از فیلسوفان عارف مسلک نو افلاطونی می باشند. دراین مقاله به شیوه توصیفی- تحلیلی دیدگاه های فلسفی عطار و افلوطین در زمینه جهان شناسی و انسان شناسیو معرفت شناسی مطرح و دلالت های تربیتی آن استنباط و استخراج می گردد، سپس شباهت ها و تفاوت های دودیدگاه در زمینه های فوق مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که درهر دو دیدگاه جهان، فرع و خداوند اصل می باشد و انسان باید برای رسیدن به این اصل تلاش کند. از نظرهر دو اندیشمند کمالات و فضیلت روحی در انسان موجب برتری و امتیاز او بر دیگر موجودات است، لذاتلاش عمده آدمی باید در جهت کسب فضایل روحی باشد. در زمینه معرفت شناسی، عطار معرفت شهودیو علم حضوری را مقدم بر علوم دیگر می داند، در حالی که در دیدگاه افلوطین، معرفت عقلانی و استدلالیجایگاهی والا دارد، اگرچه او نیز در نهایت برای وصول و یگانگی با احد به راه شهودی و حضور قلبمتوسل می شود. هدف تربیت در دو دیدگاه، رسیدن آدمی به قرب الهی و کمال نفس و متخلق شدن بهاخلاق الهی است. مربی خودساخته و آراسته به فضائل اخلاقی باید متربی را در طی مراحل تربیت جهترسیدن به هدف غایی تربیت، یاری رساند. اصل اعتدال به عنوان اصل مهم تربیتی مشترک و روش تزکیهنفس از روشهای مشابه تربیتی در دو دیدگاه به شمار می رود. تفاوت مهم دو دیدگاه، در وابستگی و عدموابستگی به دین و شریعت است. از نظر عطار، متربی باید برای رسیدن به کمال نهایی با راهنمایی مربی ودر جهت دین و شریعت مراحل سلوک را طی کند ولی در دیدگاه افلوطین این سلوک بدون وابستگی بهدین و با هدایت فیلسوف می باشد.

کلیدواژه ها:

عطار ، افلوطین ، عرفان ، معرفت شهودی ، فلسفه تربیتی