تحلیل وضعیت خشکسالی های هواشناسی و آب زیرزمینی با استفاده از شاخص های SPI اصلاح شده و GRI در محدوده مطالعاتی آبخوان دشت شهرکرد

خشکسالی یک پدیده تکرار شونده در اقلیم های مختلف است و اثرات آن صرفا به نواحی خشک و نیمه خشک محدود نمی شود و می تواند در نواحی با بارش بالا و در هر فصلی از سال رخ دهد. گرچه امکان جلوگیری از وقوع آن وجود ندارد، اما می توان با انجام اقداماتی اثرات منفی آن را کم نمود. یکی از دستگاه هایی که به شدت تحت تأثیر خشکسالی واقع شده و کمتر مورد توجه قرار می گیرد، آب های زیرزمینی است. برای ارزیابی کمی شدت خشکسالی از شاخص های خشکسالی استفاده می شود. در راستای تدوین طرح های مقابله با خشکسالی و مدیریت فعال آن از ضروری ترین ابزار طراحی، سامانه های پایش خشکسالی می باشد که اطلاعات استخراج شده از آن ها تعیین کننده نوع عملیات مقابله با خشکسالی و زمان شروع آن می باشد. در این تحقیق برای تجزیه و تحلیل دقیق وقوع خشکسالی هواشناسی در محدوده مطالعاتی آبخوان دشت شهرکرد، از شاخص SPI اصلاح شده و برای خشکسالی آب زیرزمینی از شاخص GRI استفاده شد. برای این منظور از داده های بارش ایستگاه سینوپتیک شهرکرد با طول دوره آماری 33 ساله (1393-1361) و داده های سطح آب زیرزمینی 35 چاه پیزومتری در محدوده دشت با طول دوره ی آماری 31 ساله (1393-1363) استفاده شد. برای بدست آوردن هیدروگراف کلی آبخوان با استفاده از مدل تیسن در نرم افزار ARC GIS 9.3 سطح اثر هرکدام از پیزومترها تعیین شد. نتایج حاصل نشان داد که خشکسالی های اخیر در دشت با یک تاخیر زمانی بر منابع آب زیرزمینی دشت تاثیرگذار بوده است؛ هم چنین هرچه مقیاس زمانی شاخص ها افزایش می یابد، از فراوانی وقوع خشکسالی ها کمتر شده و تداوم افزایش می یابد. بر این اساس با وجود شرایط خشکسالی آب زیرزمینی و اضافه برداشت از چاه های دشت، منطقه با بحران بسیار جدی کاهش سطح آب زیرزمینی و عواقب ناشی از آن همچون کاهش کیفیت آب و پدیده فرونشست زمین مواجه شده که در این شرایط اعمال مدیریت صحیح و کارآمد بر روی منابع آب زیرزمینی امری لازم و ضروری است.

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، آب زیرزمینی ، SPI اصلاح شده ، GRI ، آبخوان شهرکرد