بررسی محتوایی پرسشهای پروردگار در گفتمان وحی

پرسش و پرسش گری یکی از راه های تعامل اجتماعی است و خداوند نیز با طرح مجموعه ای ساختارمند از پرسش های قرآنی، در انسان، ادراکی از واقعیت ایجاد می کند و جهان بینی انسان را شکل می دهد. همواره در طول تاریخ با تکامل عقل و علوم بشری، اندیشمندان کوشیده اند بر میزان فهم خود از گفتمان وحی بیفزایند و لایه های مختلف آن را واکاوی کنند. با پیشرفت علم زبان شناسی و ظهور نظریه تحلیل گفتمان، افق های جدیدی فرا روی انسان باز شده که بکا رگیری آن در قرآن پژوهی می تواند علاوه بر بهره بخشی به تلاش های معرفت شناسانه و هستی شناسانه انسان، موجب تعمیق فهم او از پرسش های قرآنی شود و بر مهارت خداوند در مقام یک پرسشگر بزرگ پرتو افشانی کند. در این پژوهش، در ضمن تقسیم محتوایی پرسش های قرآنی به موضوعات: باورها و اعتقادات، منشأ خلقت آدمی، بازنمایی ارزش های والای بشری، بیان هنجارهای زندگی و قوانیم حاکم بر آن، تشویق مخاطب، طرح نکات و جلب نظر مخاطب، توبیخ مؤمنان و تهدید مخالفان و کافران، تحلیلی جامع و آماری از منظر تئوری تحلیل گفتمان انتقادی با تکیه بر یافته های علوم بلاغی قدیم عربی صورت گرفته است. پرسش های قرآن دارای خصوصیات بارزی هم چون: مختصر بودن، تفکر برانگیز بودن، تناسب با توانایی های مخاطب داشتن، ایده داشتن، تبعیت از ایده شفاف گویی و تمرکز بر محتوا با استفاده از راهبرد ادب ورزی هستند. پژوهش حاضر از نوع توصیفی و پیکره بنیاد است و تمام سوره های قرآن را شامل می گردد. تمرکز در این پیکره-ها بر پرسش های خالق از مخلوق خواهد بود.

کلیدواژه ها:

قرآن کریم ، تحلیل گفتمان ، پرسشهای قرآن ، گفتمان وحی