نقش ژئومورفولوژی کاربردی در شناخت الگوی ناپایداری شهر تبریز

مجموعه شرایط مورفوژنز از قبیل شدت ناهمواری ، تاثیر نیروهای داخلی نظیر زلزله و یا تاثیر عوامل آب وهوایی درجه ثبات محیط رامشخص می کند. تشخیص مناطق ناپایدار و مسائل ژئومورفولوژیک مربوط به آنها در راستای مکانیابی شهر وروستا در قلمرو جغرافیای کاربردی بویژه کاربرد ژئومورفولوژی است. مکان یابی شهر تبریز در مجاورت گسلی تبریز و محور لرزشهای نسبتا بالای زمین بر روی طبقاتی که زمین ساخت استوار و محکمی را برای استقرار شهر ارائه نمی کند سوالی برانگیز است، و زمینه تحقیق را فراهم آورد. در این پژوهش برای تلفیق اطلاعات حاصله از مطالعات محیطی شهر تبریز ابتدا کلیه حریم هاو پهنه بندی های موجود در زمینه مطالعات توپوگرافی، اقلیم و هیدرولوژی (پهنه بندی سیل)، زمین شناسی (پهنه بندی گسل و خطر زلزله) و پهنه بندی زمین لغزش جمع آوری و در داخل محدوده مطالعاتی بصورت نقشه و با تفکیک حریم ها ارائه گردید. سپس با استفاده از ضوابط آمایش سرزمین که توسط مخدوم برای انواع برنامه ریزی ها ارائه شده، پهنه بندی های انجام شده تطبیقی گردید. با توجه به نتایج حاصله، شهر تبریز از نظر ارتفاعی در طبقه دوم یعنی ۱۲۰۰-۱۸۰۰ متر واقع شده است. در رده بندی شیب ، ۸۷/۴۷ درصد از کل مساحت شهر در طبقه اول یعنی تا ۶ درجه واقع شده که برای عملیات شهرسازی مناسب می باشد. اما شیبهای بیش از ۳۰ درصد خود عامل ناپایداری هستند که درشمال و جنوب شهر روی این شیبها ساخت و سازها انجام پذیرفته است. از نظر زمین شناسی شهر بر روی سازندهای مارن، آبرفت و ماسه سنگ تشکیل شده که در رده اول قرار گرفته است ولی از لحاظ گسل و زلزله خیز بودن در رده نامناسب قرار می گیرد. بنابراین می توان گفت شهر تبریزدارای پتانسیل بالایی برای وقو زلزله می باشد.

کلیدواژه ها:

ژئومورفولوژی کاربردی ، ناپایداری ، شهر تبریز