بررسی زمینه ها و چگونگی جنگ های رده

ظهرو اسلام منشاء تحولات بزرگی در تاریخ جهان گردید که بر همگان پوشیده نیست. تازیان در پرتو این آیین توانستند شاهنشاهی بزرگ ساسانی را از گردونه تاریخ خارج سازند و سرزمین های بزرگی را از قلمرو روم شرقی تسخیر نمایند. اعراب به نام اسلام تمدن ایرانی را لگدمال تاراج خویش کردند، هرچند پس از مدتی بر ویرانه های آن به همت ایرانیان تمدن ایرانی- اسلامی دوباره پایه ریزی گردید. از آنجائیکه سرکوب شورش های موسوم به ارتداد سرآغاز حرکت تهاجمی اعراب مسلمان به سرزمین های هم جوار بود، بررسی و تحلیل آن بخصوص نقشی که نتیجه این جنگها در ایجاد وحدت در میان اعراب شبه جزیره عربستان داشت اهمیتی فراوان دارد که متاسفانه در مطالعات تاریخی صدر اسلام مورخان معمولاً از آن سرسری می گذرند. سوای از مسئله فوق، شناخت اینکه با وجودیکه اعراب در زمان حیات پیامبر اسلام را پذیرفته بودند، چرا پس از مرگ او به سرعت از این آیین برگشتند، خود مبحثی مهم است که موضوعی جالب و جذاب در زمینه مطالعه جامعه شناسی تاریخی برای ما فراهم می آورد. جایگزینی دین اسلام به جای ادیان و باورهای دیگر در جامعه عربستان و فراگیر شدن آن نیز می تواند مبحثی جالب در حیطه جامعه شناسی دین باشد که هرچه موضوع مستقیم بررسی ما نیست، اما از آن جائیکه تضاد دینی بهانه اصلی جنگ های موسوم به ارتداد می باشد بررسی تحولی که دین اسلام از این منظر ایجاد کرد و مقاومت در برابر آن، می تواند مقدمه لازمی برای این چالش ها باشد که ما نیز به فراخور بحث نیم نگاهی بدان داشته ایم. همچنین تفسیر و تحلیل این نبردها و تأثیری که در تحکیم مشروعیت حکومت مدینه ایجاد کرد ماده خام خوبی است برای تبیین چگونگی استقرار نظام سیاسی خلافت و بخصوص مباحثی که در پرتو چالش های جانشینی در حیطه معرفتی اندیشه سیاسی در عالم اسلام نزد اندیشمندان مسلمان پس از آن پدید آمد، و نیز دربازخوانی مجدد این رویدادها می توان تحلیل تاریخی متفاوتی از چگونگی سیر حوادث منتهی به جنگ های رده، چگونگی انجام آنها و نیز نتایج حاصله ارائه داد.

کلیدواژه ها:

جنگ های رده ، اندیشه سیاسی ، تمدن ایرانی- اسلامی