ارزیابی فاصله ژنتیکی و تعیین همبستگی عملکرد دانه و اجزای آن در ژنوتیپ های نخود زراعی در شرایط دیم

متخصصین اصلاح نباتات اعتقاد دارند برتری دورگ بر میانگین والدین ( هتروزیس ) متاثر از فاصله ژنتیکی والدین می باشد، وجود تنوع سبب پیشرفت در این علم می شود. لذا تعیین فاصله ژنتیکی ژنوتیپ ها و شناسایی همبستگی صفات از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. در این تحقیق به منظور نیل به اهداف فوق آزمایشی بر روی 64 ژنوتیپ نخود در قالب طرح لاتیس ساده با 2 تکرار در معاونت مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود در سال زراعی 1394-1393 به اجرا در آمد. پس از برداشت و توزین ، محاسبات آماری با استفاده از نرم افزارآماری SPSS انجام شده و گروه بندی ژنوتیپ ها در تجزیه کلاستر با روش UPGMA صورت گرفت. در این تحقیق ضرایب همبستگی ساده بین 18 صفت اندازه گیری شده با عملکرد دانه ارقام نخود مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که از مجموع 171 همبستگی مورد مطالعه بین صفات مختلف 43 همبستگی در سطح آماری 1% و 23 همبستگی معنی داری در سطح آماری 5% بین صفات مختلف مشاهده گردید. عملکرد دانه با عملکرد بیولوژیک بیشترین مقدار ضریب همبستگی فنوتیپی ساده را با r =0/38 بخود اختصاص داد. قبل از انجام تجزیه کلاستر کلیه داده ها بصورت استاندارد درآمدند. بدلیل تنوع ژنتیکی موجود در این آزمایش با برش دندروگرام در فاصله 9 واحد، 64 ژنوتیپ مورد بررسی در 8 گروه قرار گرفتند. کلاستر اول شامل 43 ژنوتیپ، کلاستر دوم شامل 2 ژنوتیپ، کلاستر سوم شامل 7 ژنوتیپ، کلاستر چهارم شامل 3 ژنوتیپ، کلاستر پنجم شامل 5 ژنوتیپ، کلاستر ششم شامل 2 ژنوتیپ، کلاستر هفتم شامل 1 ژنوتیپ وکلاستر هشتم شامل 1 ژنوتیپ بودند. نتایج تجزیه کلاستر حاکی از آن بود که ژنوتیپ های موجود در کلاستر اول بیشترین فاصله ژنتیکی را با رقم بیونیج ( رقم محلی کرمانشاه ) که به تنهایی در کلاستر هشتم قرار دارد را داشتند لذا می توان نتیجه گرفت که تلاقی رقم بیونیج با این ژنوتیپ ها جهشی بزرگ در ایجاد هتروزیس را بهمراه خواهد داشت.

کلیدواژه ها:

نخود ، تجزیه کلاستر ، ضرایب همبستگی ژنوتیپ ، مقایسه عملکرد