مدل های معرفت شناختی و روش شناختی منطق فهم دین

بانگاهی به پیشینه رابطهعلم ودین و منطق فهم گفتار دینی،خودرابامجموعه ای از دیدگاه های متفاوت مواجهمی بین یمکه هریک ازآنها ازمنظرمعرفت شناسی ویژه ای ارائه شده اند.اگر موضع تعارض و تعاضد علم و دین به ترتیب به کام راسل و وایتهد گیرا آمد و اگزیستانسیالیست هاوطرفداران نظریه تحلیل زبانی، سازجدایی مطلق علم ودین را نواختند؛ اگر پوزیت یویست های منطقی عدم معناداری باورهای دینی را و کسانی چون کرومبی معناداری آنها را به لحاظ تجربی پذیرفتند؛ اگر مک اینتایر با رد نظر کرومبی، تصدیق عقیده مسیحی را به عنوان یک فرضیه هرگز عقیده مسیحی به شمار نمی آورد و استدلال می کند که هم گزاره های علمی نمی توانند هیچ ارتباط مستقیمی با الهیات داشته باشند و هم آموزه های دینی به هیچ وجه نمی توانند شبیه فرضیه های علمی انگاشته شوند؛ اگر بوخنسکی مشابهت های میان آموزه های دینی و نظریه های علمی را در دو زمینه کاملاً متفاوت مطرح می کند و استدلال می کند که در صورتی می توانیم ماهیت و کارکرد آموزه های دینی را بهتر بفهمیم که به شباهت های ساختاری آن ها با نظریه های علوم طبیعی توجه کنیم؛ اگر لاکاتوش به ارائه روش شناسی برنامه های پژوهشی علمی می پردازد که در تبیین رابطه علم و دین کاربرد دارد؛ اگر آستین بر آن می شود که تعهد و التزام مؤمن دیندار به آموزه های ضروری دینش راسخ است، اما بی قید و شرط نیست؛ اگر ایوانس منطق خوددرگیری زبان دین را بیان می کند و می گوید احکام دینی، بر خلاف احکام علمی، درگیرکننده شخص و برای او الزام آورند و مدعیات علمی، بر خلاف مدعیات دینی، عینی و بی طرفانه قابل فهم هستند؛ همگی از منظر معرفت شناسی وروش شناسی ویژه ای به موضوع پرداخته اند که در این نوشتار بدان اشاره شده است.

کلیدواژه ها:

علم ، دین ، معرفت شناسی ، برنامه پژوهشی ، منطق خوددرگیری ، روش شناسی